Okul yöneticilerinin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Sakarya ili örneği)

Abstract

Bu çalışmada Sakarya İli Temel Eğitim Kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin karar verme stillerinin, öğretmenlerin iş doyumuna etkisi sorgulanmaktadır. Öncelikle araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin İş Doyumu düzeyleri belirlenmiş, daha sonra demografik özellikler (cinsiyet, yaş, kıdem, branş, eğitim durumu, görev, medeni durum ve çocuk sahibi olma) ile iş doyumu ve İş Doyumunun alt boyutları arasındaki ilişki istatistiksel yöntemlerle analiz edilmiştir. Daha sonra okul yöneticilerinin karar verme stilleri belirlenmeye çalışılmış ve demografik özelliklere göre yöneticilerin Karar Verme Stillerinde anlamlı farklılaşma olup olmadığı incelenmiştir. Son olarak ise, yöneticilerin karar verme stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki incelenmiş ve karar verme stillerinin iş doyumunu yordama düzeyi saptanmıştır. Araştırmada bağımsız değişkenler olarak okul yöneticisi ve öğretmenlerin demografik özellikleri kullanılmıştır. Bağımlı değişken olarak ise 1967 yılında Weiss, Davis ve England tarafından geliştirilen ve 1985 yılında Baycan tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan Minnesota İş Doyumu Ölçeği Kısa Form ve Scott ve Bruce (1995) tarafından geliştirilen ve Taşdelen (2001) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Genel Karar Verme Stilleri Ölçekleri kullanılmıştır. Çalışma grubunu Sakarya İli Temel Eğitim Kurumlarında görev yapan toplam 483 öğretmen ve 167 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen veriler değerlendirilirken değişkenler arasında ilişki olup olmadığını belirlemek; şayet ilişki var ise bu ilişkinin düzeyini ve yönünü belirlemek amacıyla ilişkileri incelemeye yönelik anlam çıkarıcı istatistik tekniklerinden faydalanılmıştır. Araştırmada bir bağımlı değişken ile bir veya daha fazla bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi incelemek için korelasyon, aralarında ilişki bulunan iki değişkenden birinin diğerini yordama düzeyini belirlemek için basit doğrusal regresyon, grupların karşılaştırılması söz konusu olduğunda ise, gruplar arası farklılıkların incelenmesine yönelik olarak t-testi (iki grup olması halinde) ve Anova (ikiden fazla grup varsa) testleri uygulanmıştır. Araştırma sonucunda araştırmaya katılan öğretmen ve yöneticilerin İş Doyumu düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmen ve okul yöneticilerinin iş doyumu düzeyleri arasında; yaş, eğitim durumu, branş, medeni durum ve çocuk sahibi olma durumlarına göre anlamlı fark bulunmazken; cinsiyet, kıdem ve görev değişkenlerine göre anlamlı fark bulunmuştur. Karar verme stilleri değerlendirildiğinde ise okul yöneticileri tarafından en çok Rasyonel Karar Verme Stilinin kullanıldığı, en az ise Kaçınmacı Karar Verme Stilinin kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların yöneticilerinin karar verme stillerine yönelik görüşleri arasında eğitim durumu ve branş değişkenlerine göre fark bulunmazken; cinsiyet, yaş, görev, kıdem, medeni durum ve çocuk sahibi olma durumlarına göre anlamlı fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Karar verme stilleri ile iş doyumu arasındaki ilişki değerlendirildiğinde Genel İş Doyumu ile; Rasyonel Karar Verme Stili arasında pozitif yönlü orta düzeyde ilişki, Sezgisel Karar Verme Stili ve Bağımlı Karar Verme Stili İle pozitif yönlü düşük düzeyde ilişki ve Kaçınmacı ve Kendiliğinden/Anlık Karar Verme Stilleri ile negatif yönlü orta düzey ilişki tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda yöneticilerin karar verme stillerinin öğretmenlerin iş doyumunun anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İş Doyumu, Karar Verme Stilleri, Öğretmen, Okul Yöneticisi

In this study Effect of school administrators' decision-making styles on teachers' job satisfaction, who serve at the primary schools in the Sakarya province, are questioned. Initially, teachers' and administrators' who conducted the questionnaires job satisfaction levels were determined, and afterwards the relation between demographics (gender, age, seniority, branch, education level, role in school, marital status, parenthood) and sub-levels of job satisfaction was analyzed by statistical methods. Then, school administrators' decision making styles were determined and whether there is a meaningful difference in the decision making styles according to the demographics was tested. Finally, the relation between administrators' decision making styles and teachers' job satisfaction was analyzed and then decision making styles' regression level over job satisfaction was determined. School administrators' and teachers' demographics were used in the research as the independent variables. Short Form Minnesota Satisfaction Questionnaire (MSQ) which firstly developed by Weiss, Davis and England in 1967 and adapted to Turkish by Baycan in 1985, and General Decision Making Styles questionnaires which developed by Scott and Bruce in 1995 and adapted to Turkish by Taşdelen in 2001 were used as dependent variables. Study group includes 483 teachers and 167 administrators at primary schools in Sakarya province. While evaluating the data gathered in the study, determining whether there is a relationship between the variables; if there is, some inferring statistic techniques was used for analyzing these relationships and their level and direction. To analyze the relationship between a dependent variable and one or more independent variable, correlation, to determine the regression level between two variables which are related a simple linear regression was applied, t-test (if two groups) while comparing the groups for analyzing the differences between these groups and Anova (if more than two groups) tests were applied in the study. According to the results of the research, job satisfaction levels of the teachers and the administrators who joined the research were detected high. Although it was not found out a remarkable difference at job satisfaction levels according to age, branch, education level, marital status, parenthood; it was found out a remarkable difference according to gender, seniority and role in school. After evaluating decision making styles, it was found out that administrators mostly use rational decision making style and they rarely use avoidant decision making style. While it was not found out a remarkable difference at the administrators' decision making styles according to the participants perception dealing with education level and branch; it was found out remarkable difference dealing with gender, age, service, seniority, marital status and parenthood. When the relation between the decision-making styles and the job satisfaction analyzed, it was found out some relations between overall job satisfaction and decision making styles as a positive mid-level relation with rational decision making style, a positive low level relation with intuitive and dependent decision making styles, a negative mid-level relation with avoidant and spontaneous decision making styles. Results of regression analysis showed that teachers' Job Satisfaction levels were predicted significantly by the administrators' Decision-Making Styles. Keywords: Job Satisfaction, Decision Making Styles, Teacher, Administrator