Engelli bireylerin rekreatif faaliyetlere ilişkin tutumları ve sportif rekreasyon alanlarının engellilere uygunluk düzeylerinin incelenmesi

Abstract

The current study was done in order to determine attitudes of the physically and visually disabled individuals who lived in Konya Province about sportive recreation areas in their free time and to review how suitable these areas were for the disabled individuals. The population of the sample was composed of 6792 physically and visually disabled individuals who were enrolled to Ministry of Family and Social Policies of Konya Province. The sample of the study was consisted of 436 physically and visually disabled individuals selected using random sampling method. The data collection tool used in the study was composed of three parts. The first part included statements about demographic information of the participants. The second part included Leisure Attitude Scale developed by Ragheb and Beard in 1982 and adapted into Turkish Language by Akgül and Gürbüz to measure free time attitudes of the disabled individuals residing in Konya Province (Akgül ve Gürbüz, 2010) (Leisure Attitude Scale: LAS). The third part included such standards set by different persons and institutions as -The universal standards guide for persons with disabilities (USTAD), Technical manual for accessibility basics for local governments designed by ÖZİ, TS 12506 Structural Measures and Signing Guidelines and Marking for Urban roads –streets, squares and roads for the disabled and elderly people TS 9111 designed by Turkish Standards Institute (TSE), Building regulations for the disabled people, Accessibility for the Disabled -A Design Manual for a Barrier Free Environment, ADA/Americans with Disabilities Act, Standards for Accessible Design- in order to assess and to analyze photos used for the thesis. In the study; questions about ages, sexes, educational levels, income levels, type of disability, time of disability, whether or not the disabled individuals did sports, fathers' educational status and mothers' educational status of the physically and visually disabled people were answered and differences among the variables were assessed. As the result of the study; it was found that there were not significant differences in leisure attitude subscales when results were analyzed in terms of sexes and type of disability of the physically and visually disabled participants. However; it was identified that there were significant differences in leisure attitude subscales when results were analyzed in terms of whether or not they did sports, income status, educational level, mothers' educational level and fathers' educational level. Keywords: Free Time, Disabled, Recreation, Attitude

Bu araştırma Konya ilinde yaşamakta olan bedensel ve görme engelli bireylerin boş zamanlarında sportif rekreasyon alanlarına karşı tutumları ve bu alanların engelli bireylere ne derece uygun olduğunun incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2015-2016 yıllarında Konya ilinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesi verilerine kayıtlı 6792 bedensel ve görme engelli bireyler, örneklemi ise bu evren içinden tesadüfî örneklem yöntemi ile seçilen 436 bedensel ve görme engelli birey oluşturmaktadır. Çalışmada kullanılan veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Veri toplama aracının birinci bölümünde araştırma grubunda yer alan katılımcıların demografik bilgilerini belirlemeye yönelik ifadelere yer verilmiştir. İkinci bölüm ise; Konya ilinde yaşamakta olan engelli bireylerin boş zamanlarına yönelik tutumlarını ölçmek için Ragheb ve Beard tarafından 1982 yılında geliştirilen (Ragheb, 1982) ve Türkçeye uyarlaması Akgül ve Gürbüz tarafından yapılan 'Boş Zaman Tutum Ölçegi' (Akgül ve Gürbüz, 2010; BZTÖ; Leisure Attitude Scale: LAS) ile ölçülmüştür. Üçüncü bölümde ise tez içerisinde kullanılmış fotoğrafların incelenmesi ve yorumlanması için Engelliler için Standartlar Klavuzu (USTAD), ÖZİ tarafından yayımlanan Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı ve Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından hazırlanan TS 12506 Şehiriçi Yollar – Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları, TS 9111 Özürlü İnsanların İkamet Edeceği Binaların Düzenlenmesi Kuralları, Engelliler için Erişilebilirlik Engelsiz bir Çevre için Tasarım Kılavuzu ve Amerikan Engellilik Yasası (ADA/Americans With Disabilities Act) Erişilebilir Tasarım İçin Standartlar başta olmak üzere çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yayımlanmış olan standartlar göz önünde tutularak değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında; bedensel engelli ve görme engelli bireylerinin yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, engel türü, engelliliğinin oluşma dönemi, spor yapma durumu, baba öğrenim durumu ve son olarak anne öğrenim durumu sorularına cevaplar alınmış ve değişkenler arası farklılıklar inceleme konusunu oluşturmuştur. Araştırma sonunda; bedensel engelli ve görme engelli katılımcıların cinsiyet ve engel türüne göre veriler dikkate alındığında boş zaman tutumu alt boyutları açısından anlamlı düzeyde farklılaşmaya neden olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Spor yapma, gelir durumu, eğitim düzeyi, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyine göre sonuçlar dikkate alındığında boş zaman tutumu alt boyutları açısından anlamlı düzeyde farklılaşmaya neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelime: Boş Zaman, Engelli, Rekreasyon, Tutum