Diyarbakır yöresi halk oyunları müziklerinin incelenmesi: Mahmut Şirin Demir, Seyithan Atar ve Selahattin Davulcu örnekleri = Investigation of Diyarbakır folk dances music: Examples of Mahmut Şirin Demir, Seyithan Atar and Selahattin Davulcu

Abstract

Türk halk oyunlarında genellikle bir oyuna bir melodi eşlik etmektedir. Fakat Diyarbakır yöresine bakıldığında bir oyunun birden fazla melodisi olduğu görülmektedir. Bu çeşitlilik, çalan kişiye göre değişkenlik gösterebilmektedir. Diyarbakır yöresi halk oyunları müziklerinin incelenmesinde örnek olarak seçilen icracılar, halk oyunlarında temel ve genel olarak kullanılan çalgıların davul ve zurna olması göz önünde bulundurularak; zurna icracılarından olması, yörede kabul görmüş kişilerin olması, hayatta olması ve yöre ekipleri ile çalışan aktif icracı olması kriterlerine göre belirlenmiştir. Kendilerini Dom olarak adlandıran icracılar Diyarbakır yöresi halk oyunları müziklerinin icrasında aktif rol almaktadırlar. Araştırmada Mahmut Şirin Demir, Selahattin Davulcu ve Seyithan Atar'ın hayatı hakkında bilgilere yer verilmiştir. 3 icracı tarafından icra edilen 7 oyunun müzikleri, video ve ses kayıt cihazları aracılığı ile kayıt altına alınmış, Mus2 nota yazım programı kullanılarak transkripsiyonu gerçekleştirilmiştir. Notaya alınan eserlerinusûl, karar ses, güçlü ses, ses genişliği, tempo dağılımları ve kullanılan dizinin benzerlik gösterdiği makamsal özellikleri ortaya konulmuştur. Gerçekleştirilen incelemeler neticesinde oyun müziklerinin icrasında kullanılan usûl ve tempo özellikleri benzerlik gösterirken, karar ses, güçlü ses, ses sahası ve kullanılan dizinin makamsal benzerlik özellikleri, icracılara göre farklılık arz etmektedir. Veriler, belgesel tarama, gözlem ve görüşme teknikleri kullanılarak elde edilmiş, içerik analizi tekniği ile çözümlemesi yapılmıştır.

In Turkish folk dances, a game is usually accompanied by a melody. However, when we look at the Diyarbakır region, it is seen that a game has more than one melody. This diversity may vary according to the performer. The performers selected as examples in the analysis of the music of folk dances of Diyarbakır region were determined according to the criteria of being from zurna performers, being recognized in the region, being alive and being active performers working with local teams, taking into consideration that the basic and generally used instruments in folk dances are drums and zurna. The performers who call themselves Dom take an active role in the performance of Diyarbakır region folk dance music. In the research, information about the lives of Mahmut Şirin Demir, Selahattin Davulcu and Seyithan Atar were included. The music of 7 plays performed by 3 performers were recorded with video and voice recorders and transcribed using Mus2 note writing program. The usul, decisive voice, strong voice, sound width, tempo distributions of the notated works and the maqam characteristics of the scale used were revealed. As a result of the examinations carried out, while the usûl and tempo features used in the performance of the game music are similar, the decision voice, strong voice, sound field and the maqam similarity features of the scale used differ according to the performers. The data were obtained by using documentary scanning, observation and interview techniques and analyzed by content analysis technique.