Okul öncesi dönem için fen eğitim tasarımının geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik bir araştırma = A study on the development and implementation of science education design for the preschool period

Abstract

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İÇİN FEN EĞİTİM TASARIMININ GELİŞTİRİLMESİ VE UYGULANMASINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Emel YAĞMUR KOLCU, Doktora Tezi Danışman: Doç. Dr. Aysun ÖZTUNA KAPLAN Sakarya Üniversitesi, 2022 Bu araştırma, ülkemizde uygulanan MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programını bilimsel düşünme ve bilimsel süreç becerileri açısından destekleyecek bir fen eğitim tasarımının oluşturulması sürecini kapsamaktadır. Bu amaçla tasarım ve geliştirme araştırması olarak yürütülen çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması işe koşulmuş, fen eğitim tasarımının geliştirilmesinde ADDIE öğretim tasarımının aşamaları temele alınmıştır. Araştırmanın analiz aşamasında öncelikle 2013 MEB Okul Öncesi Eğitim Programının fen eğitimi boyutu hedefler ve amaç, kazanımlar, etkinlik örnekleri, ölçme ve değerlendirme kriterleri açısından incelenmiştir. Ardından beyin temelli eğitim yaklaşımının ışığında tematik bir fen eğitimi tasarlanması ön görüldüğünden okul öncesi eğitim programları tematik olarak tasarlanmış ülkelerin programlarından Finlandiya, İngiltere ve Kanada'nın okul öncesi eğitim programları örnek oluşturması açısından aynı kriterler çerçevesinde irdelenmiştir. Daha sonra farklı kurumlarda çalışan 12 okul öncesi öğretmeni ile fen uygulamalarında yaşanan aksaklıklar ve eksikleri belirlemek amacıyla görüşmeler yapılarak problem belirleme süreci tamamlanmıştır. Analiz aşamasının ardından tespit edilen problemler doğrultusunda hazırlanan fen eğitim tasarımı, uzman görüşleri doğrultusunda geliştirilmiş ve uygulama sürecine hazır hale getirilmiştir. Gelişim sürecinin ardından İstanbul Küçükçekmece ilçesinde bulunan bir anaokulunda, fen eğitim tasarımının bir kısmı uygulanmıştır. Uygulama aşamasında araştırmacının gözlemleri, uygulama öğretmeninin ve çocukların dönütleri ile hazırlanan fen eğitim tasarımının amaca uygun olup olmadığı ve uygulanabilirliği test edilmiştir. Hazırlanan fen eğitim tasarımının uygulama aşaması sonunda uygulama öğretmeninden ve çocuklardan oldukça olumlu geri dönütler alınmıştır. Bu süreçte uygulama öğretmeninin hazırlık ve uygulama aşamalarında zorlanmadığı, süreçten zevk aldığı, etkinliklerde çeşitliliği sağlayabildiği, uygulama aşamasında kavram yanılgılarına sebebiyet verecek bir bilimsel hata yapılmadığı görülmüştür. Yine uygulamalar esnasında çocukların etkinliklerden oldukça zevk aldıkları, etkinliklere aktif katılım sağladıkları, etkinliklerin çocukların seviyesine uygun olduğu, etkinliklerin hedeflenen kazanımlara ulaşılmak için uygun olarak tasarlandığı gözlemlenmiştir. Uygulamanın ardından tasarımda yapılması gereken değişiklikler ve düzenlemeler yapılarak fen eğitim tasarımı son şeklini almıştır. Araştırmada doküman incelemesi, gözlem, görüşme ve araştırmacı günlüğü veri toplama araçlarını oluşturmuştur. Araştırma kapsamında geliştirilen fen eğitim tasarımında bitkiler, hayvanlar, insan vücudu ve sağlık, madde, fiziksel olaylar, yeryüzü ve uzay olmak üzere altı tema yer almakta ve bilgi, beceri, duyuş, çevre, meslek tanıtımı, bilim insanı ve değer alanlarında kazanımlar içermektedir. Bu kazanımların kazandırılması için tasarımda çocukları merkeze alan toplam 61 etkinlik geliştirilmiştir. Tasarımda yer alan kazanım ve etkinlikler, MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programında geliştirilmesi hedeflenen bilişsel, dil, sosyal ve duygusal, motor ve öz bakım gelişim özellikleri ile ilişkilendirilmiştir. Hazırlanan fen eğitimi tasarımının, okul öncesi eğitim programını destekleyerek zenginleştirmesi, okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi uygulamalarına rehberlik etmesi beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Fen eğitimi, fen eğitim tasarımı, okul öncesi dönem, program, destekleyici/bütünleyici program

ABSTRACT A STUDY ON THE DEVELOPMENT AND IMPLEMENTATION OF SCIENCE EDUCATION DESIGN FOR THE PRESCHOOL PERIOD Emel YAĞMUR KOLCU, Doctorate Thesis Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Aysun ÖZTUNA KAPLAN Sakarya University, 2022 This study covers the process of creating a science education design that will support the MEB 2013 Preschool Education Program implemented in our country in terms of scientific thinking and scientific process skills. For this purpose, the case study, one of the qualitative research methods, was used in the study carried out as a design and development research, and the stages of the ADDIE instructional design were taken as the basis for the development of science education design. In the analysis phase of the research, firstly, the science education dimension of the 2013 MEB Preschool Education Program was examined in terms of objectives and purposes, achievements, activity examples, measurement and evaluation criteria. Then, since a thematic science education was foreseen to be designed in the light of the brain-based education approach, the preschool education programs of Finland, England and Canada, which are among the programs of thematically designed countries, were examined within the framework of the same criteria in order to set an example. Afterwards, the problem determination process was completed by interviewing 12 preschool teachers working in different institutions in order to determine the problems and deficiencies experienced in science practices. The science education design, which was prepared in line with the problems identified after the analysis phase, was developed in line with the expert opinions and made ready for the implementation process. After the development process, a part of the science education design was implemented in a kindergarten located in the Küçükçekmece district of Istanbul. In the implementation phase, the suitability and applicability of the science education design, which was prepared with the observations of the researcher, the feedback of the practice teacher and the children, was tested. At the end of the implementation phase of the prepared science education design, very positive feedback was received from the practice teacher and the children. In this process, it was seen that the practice teacher did not have difficulty in the preparation and application stages, enjoyed the process, could provide variety in the activities, and there was no scientific error that would cause misconceptions during the application stage. Again, during the implementations, it was observed that the children enjoyed the activities very much, they actively participated in the activities, the activities were suitable for the level of the children, and the activities were designed in order to achieve the targeted achievements. After the application, the necessary changes and arrangements were made in the design, and the science education design took its final form. In the research, document review, observation, interview and researcher diary formed the data collection tools. The science education design developed within the scope of the research includes six themes: plants, animals, human body and health, matter, physical events, earth and space, and includes achievements in the fields of knowledge, skills, perception, environment, profession introduction, scientist and value. In order to gain these achievements, a total of 61 activities have been developed that center children in the design. The achievements and activities in the design are associated with cognitive, language, social and emotional, motor and self-care development features that are aimed to be developed in the MEB 2013 Preschool Education Program. It is expected that the prepared science education design will support and enrich the preschool education program and guide the science education practices of preschool teachers. Keywords: Science education, science education design, pre-school, curriculum, supplementary/integrative program