Abstract:
Hızla gelişen ve değişen günümüz dünyasında firmaların yaşamlarını sürdürmeleri için göstermeleri gereken çabanın boyutları giderek büyümektedir. Yine hızlı bir globalleşme ile büyüyen rekabetin üstesinden gelmek için firmaların yönetim biçimlerinde, kalite sistem ve tekniklerinde değişiklikler yapmaları kaçınılmazdır. Hem bir kalite sistemi hem de aynı zamanda bir yönetim sistemi olan Toplam Kalite Yönetimi Sistemi bugün geliştirilen en iyi uygulamadır. Mevcut kalite sağlama sistemlerini tanıtmayı ve sonra da ilaç sektöründeki kalite uygulamalarını incelemeyi hedef alan bu çalışma başlıca dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışma genel kavramların tanıtılmasıyla başlamaktadır. Buradaki amaç çalışmanın temelini oluşturan kavramların baştan açıklanarak çalışmada ifade edilmesi istenenin daha anlaşılır biçimde aktarılmasıdır. Birinci bölümde kaliteyi sağlamaya yönelik sistemler açıklanmıştır. Kalite kontrol uygulamalarından başlanarak bugün kalite konusundaki uygulamalarda gelinen son noktaya kadar olan gelişmeler ayrı ayrı açıklanmıştır. Bu esnada kronolojik düzene özen gösterilmiştir. Kalitenin ve kaliteyi sağlamaya yönelik uygulamaların bu süre içersinde etkisinde kaldığı yaklaşım, felsefe ve teoriler beraberinde işlenmiştir. İkinci Bölümde İlaç sanayiinde kalite sağlama sistemlerinin bileşimini teşkil eden ilaç, ilaç sanayii, kalite ve kalite sağlama sistemleri gibi kavramların ve uygulamaların açıklığa kavuşturulmasından sonra üçüncü bölümünde ilaç sanayiinde kalite sağlamak amacıyla uygulanan zorunlu kuralları içeren GMP (İyi İmalat Uygulamalan)'nin kapsamı ortaya koyulmuştur. Buradaki amaç okuyucuya ilaç sanayiindeki bu uygulama ile çalışmada yer verilen diğer uygulamaları karşılaştırma imkanı vermektir. En son bölümde ise Türk İlaç sektöründe faaliyet gösteren firmaların kalite sistemlerine ilişkin bir araştırma yer almaktadır. Bu araştırmada firmaların kalite anlayış ve felsefeleri ile kalite konusunda yaptıkları ortaya koyulmuştur.Araştırma sonucunda Türk İlaç Sanayiinde faaliyet gösteren firmaların kaliteyi ciddiye aldıkları bu doğrultuda da kaliteye yönelik pek çok faaliyeti yerine getirdikleri ortaya çıkmıştır. Bunda Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği ve ilaç sanayii için uygulaması zorunlu olan GMP (İyi İmalat Uygulamaları) kurallarının etkisinin oldukça fazla olduğu düşünülmektedir. Araştırma sonucu olarak ortaya çıkan önemli sonuçlardan biri araştırmaya katılan firmaların sahip oldukları kalite yaklaşımım Toplam Kalite Yönetimi yaklaşımı olarak isimlendirmeleridir. Fakat firmaların kalite anlayış ve felsefeleri, ayrıca bazı kalite uygulamaları ile Toplam Kalite Yönetimi anlayış, felsefe ve uygulamaları arasında tutarsızlıklar bulunmaktadır. Firmalar Toplam Kalite Yönetimi yaklaşımına sahip olduklarını belirtmelerine rağmen kaliteyi "Kalite, spesıfikasyonlara uygunluktur" şeklinde tanımlamaktadırlar. Katılımcılığı ve yaratıcılığı teşvik eden sistemler genellikle firmalarda bulunmamaktadır. Toplam Kalite Yönetimi'nin önemli bir parçası olarak ödül sistemine de firmaların yansı sahip değildir. Sadece yöneticilerini eğitmelerine rağmen Toplam Kalite Yönetimi yaklaşımına sahip olduğunu bildiren firmalar vardır. Bazı firmalar da kaliteden Kalite Kontrol ve Kalite Güvencesi bölümlerini sorumlu tutmaktadır. Buna benzer daha pek çok tutarsızlıklar bu firmaların aslında Toplam Kalite Yönetimi yaklaşımım kavrayamamış ve özümseyememiş olduklarım ortaya çıkarmaktadır. Üaç sektöründe üretim yapan firmaların kaliteyi güvenceye almaya yönelik faaliyetleri yoğun bir şekilde yerine getirmeleri ve kalite için örgütlenme şekilleri göz önünde bulundurulduğunda bu sektördeki firmaların Kalite Güvencesi yaklaşımın uyguladıkları sonucuna varılmaktadır. Bugün kalite kavramında gelinen noktaya bakıldığında ortaya çıkan en çarpıcı sonuç kalitenin müşteri tarafından tanımlandığıdır. Çünkü, müşterinin tanımladığı kalite onun ihtiyaç, istek ve beğenilerini ifade etmektedir. Ürün ve hizmet veren firmaların varlığı isemüşterinin o firma ürününe olan bağımlılığı ile ilgilidir. Dolayısıyla müşteriyi tatmin edecek yani istediği ürünü ve isteyebileceği ürünü zamanında verebilecek sistemlerin firmalara yerleştirilmesi, içinde bulunduğumuz dönemde önemli bir gereklilik halini almıştır. Kalite sağlama sistemlerinden Toplam Kalite Yönetimi Sistemi firmaların yukarıda sözü edilen ihtiyacı karşılayabilecek bir sistemdir. Her ne kadar Kalite Güvence Sistemi de kalitesiz bir ürünün müşterinin eline geçmemesini temin etmek için kurulan bir sistem olsa bile, sonuç olarak insan unsurundan mümkün olan en çok faydayı sağlama bakımından yetersiz bir sistemdir. Dolayısıyla bugün yaşanan şiddetli rekabet ile baş etmede Toplam Kalite Yönetimi Sistemi kadar etkili bir sistem değildir. Çünkü müşterinin istediği ürünü en düşük fiyata, en yüksek verimlilik ve rakiplerden önce piyasaya vermek gerekir. Bu da kalite çabalarına herkesin aktif olarak kanlımı, sadece fiziksel gücüyle değil fikirleriyle, öneriyle, katılımı ile mümkündür.