Bilgi teknolojilerinde proje yönetim metodolojilerinin bilişsel ergonomik açıdan değerlendirilmesi = Cognitive ergonomic evaluation of project management methodologies in information technologies

Abstract

Teknolojinin günümüzde her alana yayılması ile her sektörün rekabetçi piyasada varlığını koruması için dijital ürün ihtiyacı doğmuştur. Özellikle para akışının takip edildiği ve kişisel verilerin yoğun olarak kullanıldığı bankalar için dijital ürünler hayati önem taşımaktadır ve ürünlerin ortaya çıkması için proje yönetim sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. Dijitalleşme ile beraber ergonomi çalışmaları fiziksel ergonomi yanında zihinsel ergonomi çalışmalarına da odaklanarak akademi dünyasında önem arz eden bir araştırma alanı haline gelmiştir. Bilişsel yük konusu literatürde 1980 yılından beri çalışılmasına karşılık proje yönetim metotlarının bilişsel yüke etkisini değerlendiren çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu tez çalışmasında, proje yönetim metotlarının kullanımını gerektiren banka sektörü ürünlerinde, proje süresince çalışanlar üzerinde oluşan bilişsel iş yükünün değerlendirmesi yapılmıştır. Proje yönetim metotlarının şelale ve çevik yöntemler ile yapılmış projelerin çalışan deneyimi, cinsiyeti, poziyonlarının da dikkate alınarak çalışan üzerindeki bilişsel iş yüküne etkisi araştırılmıştır. Bunun için çevik yöntem ile çalışan bir banka ve şelale yöntemi kullanan farklı bir bankanın ürün geliştirme süreçleri temel alınmıştır. Deney grubu olarak her iki bankanın aynı departmanında ve benzer iş süreçlerinde yürütülen projelerde görev alan çalışanlar ile araştırmalar ilerletilmiştir. Her iki grup içinde NASA-TLX (Raw Task Load Index, Ham Görev Yükü İndeksi) ve Carmen-Q yönteminden yardım alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre çevik metodoloji ile ilerletilen proje süreci çalışan üzerinde daha düşük bilişsel iş yükü oluşturmaktadır. Buna ek olarak proje içindeki rol ile bilişsel yük arasında ilişki olduğu saptanırken, cinsiyet faktörünün proje sürecinde çalışan üzerinde oluşan bilişsel yük açısından etkili bir faktör olmadığı tespit edilmiştir.

With the spread of technology in every area, the need for digital products have increased. Every sector must to use digital products in order to maintain its presence in the competitive market. Digital products are of vital importance especially for banks where money flow is demanded and personal data are used intensively and a project management process is needed to the emergence of products. With digitalization ergonomic studies have become an important research field in the academic world by focusing on mental ergonomic studies as well as physical ergonomics. Although the subject of cognitive load has been studied in the literature since 1980, studies evaluating the effect of project management methods on cognitive load are very limited. In this thesis, the cognitive workload on the employees during the project was evaluated in the banking sector products that require the use of project management methods. The effect of the projects made with waterfall and agile methods, which are among the project management methods, on the cognitive workload on the employee was investigated, considering the employee's experience, gender and positions. For this reason, the product development processes of a bank working with the agile method and a different bank using the waterfall method were taken as basis. As the experimental group, the research was carried out with the employees who took part in the projects carried out in the same department of both banks and in similar business processes. NASA-TLX and Carmen-Q method were used in both groups. According to the results obtained from experimental studies, the project process advanced with agile methodology creates a lower cognitive workload on the employee. In addition, it was determined that there was a relationship between the role in the project and the cognitive load, while the gender factor was not an effective factor in terms of total cognitive load.