Bakım sigortası uygulaması ve bakım sigortası ihtiyacının Türkiye açısından incelenmesi = Examination of the care insurance application and the need for care insurance from the perspective of Turkey

Abstract

Bu çalışma hızla yaşlanan ülkemizde bakım sigortası uygulamalarına yer vererek bakım sigortasının gerekliliğine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmanın kapsamı ve sınırları, bakım sigortası uygulamasının kavramsal çerçevesi, bakım sigortası gereksinimini ortaya çıkaran nedenler ve bakım sigortası ülke örnekleri, ülkemizin bakım hizmetleri konusundaki mevcut durumu ve bakım sigortası uygulamasının ülkemiz açısından incelenmesinden oluşmaktadır. Bu çalışmada eleştirel kaynak incelemesi ve betimsel analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Eleştirel kaynak incelemesi açısından bakıldığında literatürdeki Türkçe ve İngilizce kaynaklar incelenmiştir. Bu çerçevede bakım sigortası konusunda farklı tanımlamaların ve uygulamaların olduğu görülmüştür. Bakım sigortası uygulaması tanımlanırken ve uygulama yöntemi tercih edilirken sosyo-ekonomik koşullar, gelenek ve göreneklerin etkili olduğu görülmüştür. Betimsel analiz açısından bakıldığında bu çalışmada kullanılacak olan verilerin bakım sigortası gereksinimini ortaya çıkaran önemli faktörler olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Zira bu çalışma ülkemizin hızla yaşlandığı gerçeğini araştırma problemi olarak kabul etmektedir. Bu çalışmanın tematik yapılanması bakım sigortası uygulamasının hayata geçirilmesindeki en önemli unsur olarak demografik yapının değişmesi (ortalama yaşam beklentisi, doğurganlık oranları, yaşlı bağımlılık oranları) ve yaşlı nüfusun artması, aile yapısının değişmesi ve sağlık harcamalarındaki artışlardan oluşmaktadır. TÜİK'ten elde edilen verilere göre 2021'de ülkemizin yaşlı nüfus oranı %9,7'dir. Yaşlı nüfus oranının 2040'da %16,3'e, 2060'da %22,6'ya ve 2080'de %25,6'ya yükselmesi beklenmektedir. Diğer bir ifadeyle 2080'de Türkiye'de dört kişiden birinin yaşlı olması beklenmektedir. 2018'de yayınlanan Türk Aile Yapısı araştırmasına göre ülkemizde geniş aile yapısı daralırken çekirdek aile yapısı ve dağılmış aile yapısı artış göstermektedir. 2016 çekirdek aile yapısı %69,3 iken geniş aile yapısı %10,8 ve dağılmış aile yapısı %19,9'dur. TÜİK'ten elde edilen verilere göre devletin sağlık harcamalarındaki payı giderek artmaktadır. Devletin sağlık harcamalarındaki payı 2000'de %61,1, iken, 2005'te %67,8'e, 2010'da %78,6'ya, 2015'te %78,5'e ve 2020'de %79,2'ye yükselmiştir. Bakım sigortasının gereksinimini ortaya koyan bu göstergelerin yanı sıra bakım sigortası hakkındaki görüşlerini tespit etmek amacıyla 7 sosyal güvenlik uzmanları ile yapılandırılmış mülakat yapılmıştır.

This study aims to draw attention to the necessity of care insurance by including care insurance practices in our rapidly aging country. The scope and boundaries of this study, the conceptual framework of the care insurance application, the reasons that reveal the need for care insurance and country examples of care insurance, the current situation of our country in care services and the care insurance practice in our country are examined. In this study, critical source analysis and descriptive analysis methods were used. In terms of critical source analysis, Turkish and English sources in the literature were examined. In this context, it has been seen that there are different definitions and applications about care insurance. It has been observed that socio-economic conditions, traditions and customs are effective when defining the application of care insurance and choosing the application method. From the point of view of descriptive analysis, it should be emphasized that the data to be used in this study are important factors that reveal the need for care insurance. Because this study accepts the fact that our country is aging rapidly as a research problem. The thematic structure of this study consists of the change in demographic structure (average life expectancy, fertility rates, elderly dependency ratios) and the increase in the elderly population, the change in family structure and the increase in health expenditures as the most important factors in the implementation of the care insurance application. According to the data obtained from TÜİK, the rate of elderly population in our country in 2021 is 9.7%. The proportion of the elderly population is expected to increase to 16.3% in 2040, 22.6% in 2060 and 25.6% in 2080. In other words, it is expected that one in four people in Turkey will be old in 2080. According to the Turkish Family Structure research published in 2018, while the extended family structure is shrinking in our country, the nuclear family structure and the dispersed family structure are increasing. While the nuclear family structure in 2016 is 69.3%, the extended family structure is 10.8% and the broken family structure is 19.9%. According to the data obtained from TUIK, the share of the state in health expenditures is increasing. While the share of the state in health expenditures was 61.1% in 2000, it increased to 67.8% in 2005, 78.6% in 2010, 78.5% in 2015 and 79% in 2020. In addition to these indicators that reveal the need for long-term care insurance, structured interviews were conducted with 7 social security experts in order to determine their views on long-term care insurance.