Ürdün'deki Emevi çöl sarayları'nda fresk ve mozaik süsleme = Fresco and mosaic decoration in the Umayyad desert palaces in Jordan

Abstract

Bu tez çalışmasında, Emeviler Dönemi'ne ait Kusayr Amra, Kasr Al Hallabat, Kasr Al Kastal (Doğu) ve Batı Kastal saraylarının fresk ve mozaik süslemeleri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Her iki duvar süsleme tekniği hakkında bilgiler verilmiş olup, sarayların süslemelerinde hangi tekniklerin kullanıldığına değinilmiştir. Bu dört sarayın süslemelerinden yola çıkarak Emeviler Dönemi süsleme sanatı hakkında genel bir bilgi ortaya konulması amaçlanmıştır. Emeviler Dönemi'ne ait fresk ve mozaik süslemeleri, Roma ve Bizans Dönemleri başta olmak üzere, daha erken dönemlere tarihlenen fresk ve mozaik süslemeler ile mukayese edilmiş, resimlerin benzer ve farklı yönleri açıklanmıştır. Erken dönemlere ait süsleme üsluplarının sarayların süslemeleri üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Sarayların süslemelerinde özellikle işlenen konu bakımından erken dönemlerin süslemeleri ile olan benzerlikler dikkat çekmektedir. Ancak bununla birlikte, Emevi çöl saraylarının süsleme sanatçıları erken dönemler ile benzerlik arz eden temaları Emeviler Dönemi'ne uyarlamışlardır. Süslemelerdeki av sahnelerinde, yaşam alanı Ürdün Bölgesi olan yabani zebra figürünün resmedilmiş olması bunun en iyi örneklerinden biridir. Diğer taraftan, özellikle Kusayr Amra Sarayı başta olmak üzere saraylarda orijinal resimler bulunmuştur. Kusayr Amra Sarayı fresk süslemelerinde ortaya çıkarılan, Altı Kral, planetaryum ve zanaatkar sahnelerinin benzerleri geçmiş dönemlerde bulunamamıştır. Konu ve işleniş bakımından muadili bulunmayan bu eserler sanat tarihi için büyük bir önem ifade etmektedir. Sarayların süslemelerindeki bitkisel ve geometrik motifler, insan ve hayvan figürleri, yazıtlar ve mitolojik unsurların ele alındığı bu tez çalışmasında, Ürdün çöllerindeki saray süslemeleri hakkında okuyucuda genel bir kanı oluşturulması ve saraylarda bulunan nadide eserlerin öneminin açığa vurulmasını amaçlanmıştır.

In this thesis, the frescoes and mosaic decorations of Qusayr Amra, Qasr Al Hallabat, Qasr Al Qastal and West Qasr Al Qastsl palaces belonging to the Umayyad Period are discussed in detail. Information about both wall decoration techniques is given, and which techniques are used in the decoration of the palaces. Based on the decorations of these four palaces, it is aimed to reveal a general information about the decoration art of the Umayyad Period. The fresco and mosaic decorations belonging to the Umayyad Period were compared with the fresco and mosaic decorations dated to earlier periods, especially the Roman and Byzantine Periods, and the similar and different aspects of the paintings were explained. The effects of the decoration styles of the early periods on the decorations of the palaces have been revealed. In the decorations of the palaces, the similarities with the decorations of the early periods draw attention, especially in terms of the subject covered. However, the decoration artists of the Umayyad desert palaces adapted the themes similar to the early periods to the Umayyad Period. One of the best examples of this is the depiction of the wild zebra figure, whose habitat is the Jordan Region, in the hunting scenes in the decorations. On the other hand, original paintings were found in palaces, especially in the Kusayr Amra Palace. The likes of the Six Kings, planetarium and craftsman scenes unearthed in the fresco decorations of the Kusayr Amra Palace could not be found in the past. These works, which have no equivalent in terms of subject and processing, are of great importance for the history of art. In this thesis, which deals with the plants and geometric motifs, human and animal figures, inscriptions and mythological elements in the decorations of the palaces, it is aimed to form a general opinion about the palace decorations in the Jordanian deserts and to reveal the importance of the rare artifacts in the palaces.