Sünen-i Tirmizî'nin kaynakları -tespit ve değerlendirme- = Sources of Tirmidhi's as-sunan -dedection and evaluation-

Abstract

Tirmizî en sahih altı hadis kitabından biri olan es-Sünen adlı eserin müellifidir. Tabi olarak Tirmizî'nin es-Süneni'nin kıymetinin nereden kaynaklandığı önem arz etmektedir. Bu tezde es-Sünen'in değerinin tespitine yönelik üç bakış açısı sunuldu. İlk olarak, Tirmizî'nin hayatı, ilmî şahsiyeti, es-Sünen adlı eserini önemli kılan içerik ve metodu ile bu eserde istifade ettiği çeşitli branşlardaki kaynakları hakkında bilgi verildi. İkinci olarak, Tirmizî'nin hocalarının ve es-Sünen'deki hadis senedlerinde yer alan diğer râvilerin güvenilirlik derecelerine bakıldı. İlgili kaynaklarının büyük çoğunluğunun güvenilir ve makbul birer râvi olduğu gözlendi. Her bir tabakada güvenilir kaynaklarının bazılarından yüzlerce hadis naklettiği, genelde birer hadis naklettiği makbul olmayan kaynakları içinde 10'un üzerinde rivayetini verdiği kişi sayısının, tüm tabakalardakilerin toplamında sekiz olduğu görüldü. Üçüncü olarak, Tirmizî'nin hadisleri naklederken sened ve metinleri ne derece aslına uygun şekilde aktardığı ele alındı. Bunu tespitte hocalarından ve hocalarının üst tabakalarında yer alan râvilerden olan kaynaklarından eserleri günümüze ulaşanlara bakıldı. Tirmizî'nin; bu kaynaklarından naklettiği hadislerin, ilgili kaynağının günümüze ulaşan eser(ler)inde olup olmadığı ve kaynağının eserinde var ise ilgili rivayetin es-Sünen'de sened ve metin açısından kaynağının eserindekiyle ne kadar benzerlik taşıdığı tespit edilmeye çalışıldı. Sonuç olarak Tirmizî'nin; hocalarının ve hocalarının üst tabakalarındaki eser sahiplerinin eserlerinde zikredilen rivayetleri sened ve metin açısından büyük oranda aslına uygun şekilde naklettiği müşahede edildi. Ancak hocalarından itibaren daha uzaktaki kaynaklarına doğru gidildikçe metinlerindeki lafız benzerliğinin azaldığı fark edildi. Ayrıca aynı senedle gelen bu rivayetlerde metnin lafızlarındaki farklılaşma artsa bile mananın hep korunduğu anlaşıldı.

Tirmidhi is the author of as-Sunan, one of the six most authentic hadith books. Of course, it is important from where the value of Tirmidhi's as-Sunan originates. In this thesis, three perspectives for determining the value of as-Sunan are presented. First of all, information was given about Tirmidhi's life and scientific personality, as well as the content and method that made his work as-Sunan important and his sources in various branches that he used in this book. Secondly, the reliability levels of Tirmidhi's teachers and other transmitters in the hadith sanads in as-Sunan were examined. It was observed that most of the relevant sources were reliable and acceptable transmitters. It was seen that in each strata, he transmitted hundreds of hadiths from some of his reliable sources and that the number of people whom he gave more than 10 transmissions among his undesirable sources, in which he generally transmitted a hadith, was eight in all strata. Thirdly, the extent to which Tirmidhy conveyed the scripts and the texts of hadithes in accordance with the original was discussed. In order to determine this, it vas looked at the sources whose works have survived to the present day from his teachers and from the transmitters who were in the upper strata of his teachers. It has been tried to determine whether the hadithes Tirmidhi transmitted from these sources are in the work(s) that have survived to the present day and if there is in the work of the source, how similar the related transmittion in as-Sunan in terms of sanad and text is with the work of the source. As a result, it has been observed that Tirmidhy mostly conveyed the transmittions mentioned in works of his teachers and the upper stratas of his teachers in accordance with the original in terms of the sanad and text. However, it was noticed that the similarity of words in his texts decreaed as one went from his teachers towards his sources, which are more distant. In addition, in these transmissions with the same isnad, it was understood that the meaning was always preserved, even though the differentiation in the wording of the text increased