Selçuklu-Kıpçak İlişkileri

Abstract

Göçebe bir Türk halkı olan ve Rusça’da Polovtsi olarak bilinen Kıpçaklar, İrtiş Irmağı çevresinden göç ettiler ve XI. yüzyılda bugünkü Ukrayna ve Rusya’nın bütün güneyini fethettiler. Aral gölünden Karadeniz’e doğru uzanan ve Deşt-i Kıpçak denilen bozkırlarda göçebe bir devlet kurdular. Önemli rol oynadıkları bölgedeki devletlerden birisi de Gürcistan’dır. XII. ve XIII. Yüzyılda Kafkasya’da güçlerinin zirvesine çıkan Gürcü idarecileri Kıpçak askerlerinden faydalandılar ve onlardan binlercesini Selçuklu devletlerine karşı kullandılar. Bu devirde Gürcü kralları Kıpçakları Selçuklulara karşı potansiyel müttefik olarak gördüler. Kıpçak-Gürcü ittifakının mimarı Gürcü Kralı David IV. (1089-1125) olmuştur. O, on binlerce Kıpçak askerini 1118’de ülkesine getirtmiştir. İskân edilen Kıpçaklar genellikle Selçuk Türklerinin sınır bölgelerine yerleştirilmişlerdir. Daha sonra Kraliçe Thamara (1184-1214) muhtemelen on binlerce Kıpçak askerini ülkelerine iskan etmeye devam etti. Bunlar Gürcüler tarafından Yeni Kıpçaklar (Kivçakni Akhalni) olarak adlandırıldılar. Bunlardan bir kısmı kraliyet ordusuna katılmayı reddedip, Gence ve Aran gibi Azerbaycan şehirlerine indiler. Kıpçaklar, Moğolların Gürcistan seferi sırasında 1230’dan itibaren bölündüler ve büyük bir kısmı Moğol ordusuyla karıştılar.

Kipchaks were a confederation of pastoralists and warriors of Turkic origin, known in Russian as Polovtsy, who lived in yurts and who came from the region of the River Irtysh. They occupied a vast, sprawling territory in the Eurasian steppe, stretching from north of the Aral Sea westward to the region north of the Black Sea (now in Ukraine and southwestern Russia) and founded a nomadic state (Desht-i Qipchaq). They played an important role in the history of many nations of living in the region, Georgia among them. At the height of this Caucasian power from the 12th to the 13th centuries, Georgian monarchs recruited thousands of the Kipchak mercenaries and successfully exploited their service against the neighboring Seljuk states. The Georgian politicians of that time saw the Kipchaks as their potential allies against the Seljuk conquests. The architect of the Georgian-Kipchak alliance was the Georgian king David IV. (1089–1125), who employed tens of thousands Kipchak soldiers and settled them, in 1118 in his kingdom. The remaining Kipchak settlers were posted chiefly to frontier regions confronting the Seljuk Turks. Yet Thamar (1184-1214) continued to employ new Kipchak mercenaries, perhaps in tens of thousands. They were referred by the Georgians as qivchaqni akhalni, "New Kipchaks". One part of them, however, was refused to be enrolled in the royal army, and they moved on to Ganja, Arran, in what is now Azerbaijan. The Kipchaks remained on both sides of the divide during the Mongol campaigns in Georgia in the late 1230s, but most of them subsequently intermingled with the Mongol hordes.