Doğal taş ve mermer üretiminin çevresel etkileri ve atık yönetiminin incelenmesi: Bilecik ili örneği

Abstract

Doğal taş ve mermer ocakları ve mermer işleme tesislerinde sürdürülebilir, ekonomik ve çevreci bir atık yönetim modeli oluşturulabilmesi için, öncelikle oluşan atıkların tür ve miktarının belirlenmesi şarttır. Bu ihtiyaçtan yola çıkılarak planlanan bu çalışmada, doğal taş ve mermer ocakları ile işleme tesislerinin çevresel etkilerinin incelenebilmesi ve ortaya çıkan atık tür ve miktarlarının belirlenmesi ve mevcut kullanılan bertaraf yöntemlerinin yeterliliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışma sahası olarak Türkiye'nin bu sektördeki önemli merkezlerinden birisi olan Bilecik ili seçilmiştir. Yapılan saha çalışmaları, açık maden ocağı olarak işletilen doğal taş ve mermer ocakları ve mermer işleme tesislerinin her ikisinde de temel prosesin mermer kesim işlemi olduğunu ve oluşan en önemli atıkların atık su, arıtma çamuru ve pasa olduğunu göstermiştir. Mermer kesim işlemi sırasında kullanılan soğutma suları, mermer tozları ile karışarak atık suları oluşturmakta ve oluşan atık sular çöktürme havuzlarında arıtılmaktadır. Kullanılan çöktürme havuzlarının yeterliliği incelenmesi amacı ile çöktürme havuzlarının giriş ve çıkışından atık su numuneleri alınmış ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 7.5.'te bulunan parametreler olan askıda katı madde, renk, yağ ve gres, krom(+6) ve pH parametreleri belirlenerek, limit değerlerle karşılaştırılmıştır. Sonuçlar mermer ocakları ve işleme tesisi çöktürme havuzlarının her ikisinde de çıkış suyu değerlerinin, yönetmelikteki limit değerlerin altında olduğunu göstermiştir. Bu durum kullanılan çöktürme havuzlarının gerekli arıtma işlevini yerine getirdiği şeklinde yorumlanmıştır. Bununla birlikte çöktürme havuzları ile atık su arıtımı sonucunda önemli miktarda arıtma çamuru oluşmaktadır. Alınan çamur numunelerinde yapılan analizler, arıtma çamurunun katı atık düzenli depolama sahası sınıflarına göre III. sınıf düzenli depolama sahalarında depolanmaya uygun olduğunu göstermiştir. Elde edilen tüm sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, doğal taş ve mermer ocakları ile mermer işleme tesislerinde oluşan atık suların uygun yöntemlerle arıtılması ve yer altı ve yüzey sularına karışarak kirlilik oluşturmalarının önlenmesinin gerektiği, arıtma çamurları ve pasa atıkları için yeni ve faydalı kullanım alanları geliştirilmesi için çalışmalar yapılması ve faaliyet sonunda maden ocaklarının uygun tekniklerle kapatılmasının sektörün sürdürülebilirliği, doğal çevre ve insan sağlığının korunması açısından önemli olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords: Natural stone, marble, wastewater, environmental pollution In order to create a sustainable, economical and environmentally friendly waste management model with respect to natural stone and marble quarries and marble processing plants, it is essential first of all to determine the type and amount of waste generated first. The purpose of this study is to examine the environmental effects of natural stone and marble quarries and processing plants and to determine the types and quantities of the resulting waste and to investigate the adequacy of the disposal methods used. Bilecik, one of the important centers of Turkey in this sector, was selected as the field of study. Field studies have shown that the main process in both the natural stone and marble quarries and marble processing plants operated as open mines is the marble cutting process and that the most important wastes formed are wastewater, treatment sludge and rust. Cooling water used during the marble cutting process is mixed with marble dust to form wastewater and the resulting wastewater is treated in sedimentation tanks. With the aim of examining the adequacy of sedimentation tank samples were taken and from inlet and outlet of sedimentation tanks and parameters of suspended solids, color, oil and grease, chromium (+6) and PH parameters specified in Pollution Control Regulation Table 7.5 are determined and compared to limit values. The results showed that the output water values in both marble quarries and processing plant sedimentation tanks are below the limit values specified in the regulation. This situation has been interpreted as that the sedimentation tanks used perform the necessary treatment function. However, as a result of sedimentation ponds and wastewater treatment, a significant amount of treatment sludge is formed. Analysis of mud samples taken showed that treatment sludge is suitable for storage in Class III landfills relative to solid waste landfills. When all results are considered as a whole, it is concluded that wastewater must be purified by appropriate methods in natural stone and marble quarries, marble processing plants and release to underground and surface waters must be prevented, new and useful fields should be developed for sewage sludge and rust wastes and using proper techniques for the closure of the mines at the end of the activity are important in terms of protection and sustainability of human health and natural environment.