Harezm Türkçesiyle yazılmış Dînî ahlakî eserlerde arapça dinî kavramlar

Abstract

Harezm Türkçesiyle Yazılmış Dinî Ahlakî Eserlerde Arapça Dinî Kavramlar adlı çalışmanın maksadı dinî kavram bakımından Arapçanın Türkçeye olan etkisi teşkil etmekte olup söz konusu etki Harezm Türkçesiyle yazılan eserlerin en mühimlerinden olan Ḳıṣāṣüʼl-Enbiyā, Nehcü'l-Ferādīs, Satır arası Kur'an Tercümesi, Mu'înü'l-Mürîd çerçevesinde gösterilmeye çalışılacaktır. Temel dinî kavramlar belirlenip bir tasnife tabi tutulmakta, bu tasnife göre kavramlar sıralanmakta ve eserlerde geçtikleri yerlerden birer örnek verilerek anlamları izah edilmektedir. Akabinde eserlerdeki imlâ ile Arapça orijinal yazım biçimleri mukayese edilerek farklılıklar ortaya koyulmaktadır. Karahanlı döneminde Satuk Buğra Han hükümdarlığı zamanında, Türklerin kitleler halinde İslam'a girmesiyle birlikte Arap alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Türkler yeni din kural ve emirlerini ana kaynaklarından öğrenmek amacıyla Arapçaya çok önem vermişlerdir. Türkler bir yandan yeni dinin dili olan Arapçayı öğrenirken bir yandan da topluma İslam'ı anlatmak ve aktarmak amacıyla çeşitli eserler yazmışlardır. Dolayısıyla farklı dil ailesine mensup olan Arapça, Harezm Türkçesine etkide bulunmuştur. Böyle bir incelemenin tercih edilmesinin iki temel sebebi vardır: Birincisi, yazı dili olarak geçiş Türkçesi de sayılan Harezm Türkçesinin, hem coğrafyası hem dönemi bakımından olsa gerek içerisinde temel konuları dine dair çalışmalar olan eserlerin fazlaca bulunması hasebiyle bize dinî açıdan bol kavram alanı tespit ettireceğini düşünmemiz, diğeri ise Arapçanın Kur'an dili olması neticesinde İslam coğrafyasındaki dillere birincil olarak dinî terminoloji bakımından tesirde bulunmasıdır. Bu çalışma, Harezm Türkçesiyle yazılmış Dinî Ahlakî eserlerdeki Arapça dinî kavramları tespit etmektedir ve bu sayede Türkoloji Bölümünde okuyan öğrencilere kaynak teşkil etmesi amaçlanmaktadır.

SUMMARY