Cemâleddin Çauşeviç (1870-1938) - hayatı ve eserleri

Abstract

Bu çalışma, yirminci yüzyılın ilk yarısında Bosna-Hersek'te dinî lider olan Cemâleddin Çauşeviç'in hayatı ve eserleriyle oradaki İslâm Birliği'nin tarihine ışık tutmaya yönelik bir girişimdir. Bosna-Hersekli âlimin hayatı ve eserleri incelenerek, Balkanlarda belli bir tarihsel dönemde Müslümanların durumu da ele alınmıştır. Bosna-Hersek'teki Müslümanlar için on dokuzuncu yüzyılın sonu bir tür medeniyet çöküşünü temsil etmektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları içinde yaşayan Müslümanları merkezi olan İstanbul'dan koparmak, onların kaybolmaları demekti. Bosnalı Müslümanların tarihsel gelişimi için büyük güçlerin onayıyla 1878'de Avusturya-Macaristan tarafından yapılan işgal, kendi kimliklerini korumak için mücadele ettikleri bir dönemin başlangıcı idi. Bu çalışmanın ana hedefi, Cemâleddin Çauşeviç'in hayatını takiben Bosnalı Müslümanlar için yirminci yüzyılın ilk yarısında meydana gelen tarihsel koşullar ve zorlukları belirtmektir. Boşnakların dinî kimlik kaybı, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki askerî ve siyasî yönden zayıflamasıyla yakından bağlantılıdır. Çalışmanın içeriğine bakıldığında, Bosnalı Müslümanlar tarafından Avusturya-Macaristan hükümetine karşı nasıl bir tutum izlendiği ve 1878'den sonra ortaya çıkan dinî düzenin nasıl olduğu daha iyi anlaşılmaktadır. Cemâleddin Çauşeviç'in ortaya çıkışı ile Bosnalı Müslümanların tarihi ve kültürel gelişmelerinde bazı değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişikliklerin temelinin ne olduğu ve Çauşeviç'in başarısının kilit noktaları bu çalışmada tartışılmaktadır. Tarihte yirminci yüzyılın büyük bir kargaşa yüzyılı olduğunu, büyük imparatorlukların ortadan kalktığını ve çok sayıda bağımsız devletin kurulduğunu hesaba katarsak, Çauşeviç'in bu tarihsel olgulara karşı nasıl bir tavır sergilediği ortaya konmuştur. Çalışma üç bölümden oluşmakla birlikte her bölümde farklı bir yaklaşımla Çauşeviç'in Bosna ve Balkanlardaki Müslümanlar için elde ettiği başarılar belirlenmektedir. Çalışmada çok sayıda farklı kaynaklar kullanılarak Çauşeviç'in hayatı ve eserleri ile ilgili yeni sonuçlar çıkarılmaktadır. Çalışmanın elde edilen sonuçları, Cemâleddin Çauşeviç'in yirminci yüzyılda Bosnalı Müslümanların dinî ve kültürel ilerlemesi için en önemli kişilerden biri olduğu tezini doğrulamaktadır.

SUMMARY