Politik risklerin piyasalara yansımaları: Türkiye üzerine yapısal kırılma analizi

Abstract

Bu tezin amacı, Türkiye ekonomisi üzerinde politik dalgalanmalar nedeniyle oluşabilecek risklerin yansımalarını ortaya koymaktır. Politik dalgalanmalar ve belirsizliğin neden olacağı riskler ile yatırımcıların güven sorunu yaşaması; yatırım azalışı gibi nedenler ile piyasa değerlerinde fiyat düşüşleri veya ulusal paralarda değer kaybı şeklinde yansıyabilmektedir. Darbe gibi üretici ve tüketici birimler açısından belirsizlik ve risk anlamına gelecek politik olaylar, Türkiye ekonomisi açısından özellikle son dönemde önem kazanmıştır. Bu bağlamda, politik belirsizlik sonucunda yatırım, ticaret, finansal piyasalardaki dalgalanmalar önceliği olan bir konudur. Bu tezde, 2005-2018 yılları arasında Türkiye'nin yaşadığı politik olayların yarattığı belirsizlik ve risk kaynaklı dalgalanmalar incelenmektedir. Çalışmada, ABD doları, Euro, İngiliz sterlini, BIST100, altın, petrol fiyatları kullanılmaktadır. Örneklem olarak 2005 ve 2018 yılları arasındaki günlük değerler kullanılmıştır. Çalışmada bu dönemin seçilmesi, Türkiye'de risk oluşturacak politik dalgalanmaların sıklıkla bu zaman dilimi içerisinde bulunmasından ileri gelmektedir.. Çalışmada politik olayların yaratacağı dalgalanmaların tespiti için Bai-Perron kırılma testleri yardımı ile serilerdeki yapısal değişikliklerin hangi tarihlerde olduğu belirlenmektedir. Örneğin, sonuçlar ile yapısal kırılma tespit edilen tarihlerde, Türkiye'ye komşu olan ülkelerde yaşanan çatışmaların, erken genel seçim ve ABD'de yaşanan emlak krizinin olumsuz veya değer kaybı anlamına gelecek etkileri görülebilmektedir. Çalışmanın sonuçları, bazı politik olayların ekonomi üzerinde risk yaratarak piyasa değerlerinde yansımasını bulduğu bulgusunu desteklemektedir. Bu doğrultuda politik risk yaratan olayların olumsuz etkileri ile yatırımların piyasalardan uzaklaştığı sonucu önemli bir çıkarımdır. Yatırımcıları etkileyen politik risk kaynaklı olaylar ve güvensizlik sorununun önüne geçebilmek için hukuksal ve kurumsal düzenlemeler ile yatırımcıların güven duygusunu tekrar kazanmak önem teşkil etmektedir. Çalışmada incelenen dönem içerisinde yaşanan politik olay çeşitliliği, farklı veri gruplarına olan yansımalarının incelenmesi; literatüre önemli bir katkı niteliğindedir. Çalışmada incelenen dönemin genişletilebilmesi mümkündür ve incelemenin derinleştirilmesi açısından önem teşkil etmektedir. Ancak çalışmada politik olayların ciddi olarak Türkiye ekonomisini dar boğaza sokma ihtimali olan ve yoğun tartışmaların olduğu bir süreç ele alınması tercih edilmiştir.

Bu tezin amacı, Türkiye ekonomisi üzerinde politik dalgalanmalar nedeniyle oluşabilecek risklerin yansımalarını ortaya koymaktır. Politik dalgalanmalar ve belirsizliğin neden olacağı riskler ile yatırımcıların güven sorunu yaşaması; yatırım azalışı gibi nedenler ile piyasa değerlerinde fiyat düşüşleri veya ulusal paralarda değer kaybı şeklinde yansıyabilmektedir. Darbe gibi üretici ve tüketici birimler açısından belirsizlik ve risk anlamına gelecek politik olaylar, Türkiye ekonomisi açısından özellikle son dönemde önem kazanmıştır. Bu bağlamda, politik belirsizlik sonucunda yatırım, ticaret, finansal piyasalardaki dalgalanmalar önceliği olan bir konudur. Bu tezde, 2005-2018 yılları arasında Türkiye'nin yaşadığı politik olayların yarattığı belirsizlik ve risk kaynaklı dalgalanmalar incelenmektedir. Çalışmada, ABD doları, Euro, İngiliz sterlini, BIST100, altın, petrol fiyatları kullanılmaktadır. Örneklem olarak 2005 ve 2018 yılları arasındaki günlük değerler kullanılmıştır. Çalışmada bu dönemin seçilmesi, Türkiye'de risk oluşturacak politik dalgalanmaların sıklıkla bu zaman dilimi içerisinde bulunmasından ileri gelmektedir.. Çalışmada politik olayların yaratacağı dalgalanmaların tespiti için Bai-Perron kırılma testleri yardımı ile serilerdeki yapısal değişikliklerin hangi tarihlerde olduğu belirlenmektedir. Örneğin, sonuçlar ile yapısal kırılma tespit edilen tarihlerde, Türkiye'ye komşu olan ülkelerde yaşanan çatışmaların, erken genel seçim ve ABD'de yaşanan emlak krizinin olumsuz veya değer kaybı anlamına gelecek etkileri görülebilmektedir. Çalışmanın sonuçları, bazı politik olayların ekonomi üzerinde risk yaratarak piyasa değerlerinde yansımasını bulduğu bulgusunu desteklemektedir. Bu doğrultuda politik risk yaratan olayların olumsuz etkileri ile yatırımların piyasalardan uzaklaştığı sonucu önemli bir çıkarımdır. Yatırımcıları etkileyen politik risk kaynaklı olaylar ve güvensizlik sorununun önüne geçebilmek için hukuksal ve kurumsal düzenlemeler ile yatırımcıların güven duygusunu tekrar kazanmak önem teşkil etmektedir. Çalışmada incelenen dönem içerisinde yaşanan politik olay çeşitliliği, farklı veri gruplarına olan yansımalarının incelenmesi; literatüre önemli bir katkı niteliğindedir. Çalışmada incelenen dönemin genişletilebilmesi mümkündür ve incelemenin derinleştirilmesi açısından önem teşkil etmektedir. Ancak çalışmada politik olayların ciddi olarak Türkiye ekonomisini dar boğaza sokma ihtimali olan ve yoğun tartışmaların olduğu bir süreç ele alınması tercih edilmiştir.