Türkiye'de Enerji İthalatı ve Bağımlılığının Cari Açık Üzerine Etkileri

Abstract

Dünyada üretimin ve ticaretin artmasıyla enerji talebi artmış bu da enerji kaynakları yetersiz olan ülkelerde fosil enerji girdi ithalatının, bağımlılığının ve cari açığın artmasına neden olmuştur. Enerjide ithalata bağımlı olan ülkeler, üretimlerini artırabilmeleri için GSYİH'larının büyük bir kısmını enerji ithalatına ayırmak zorunda kalmıştır. Öte yandan enerji ithalatının ve cari açığın artmasında en büyük nedenlerden biri dünyada belirli dönemlerde karşılaşılan döviz kuru, ham petrol ve doğal gaz fiyatlarının artmasıdır. Birincil enerji kaynakları açısından yetersiz kaynaklara sahip olan Türkiye, enerjiyi büyük ölçüde ithalatla karşılamıştır. 24 Ocak 1980 kararları ile uygulanan reformlar sonucunda Türkiye'de üretim ve tüketimin artması ile birlikte enerji tüketiminde hızlı bir artış gözlenmiştir. Türkiye'de cari işlemler açığının oluşmasının sebeplerinden biri, enerji ithalatıdır. 1994, 2001 kriz dönemleri hariç diğer yıllarda enerji ithalatın payı artmış, bu da enerji bağımlılığının ve cari açığın artmasına neden olmuştur. Dış ticaret ve cari açığın giderilmesi için alternatif enerji kaynaklarına yönelik yatırımlar devam etmektedir. Bu çalışmanın birinci bölümünde Türkiye'nin enerji ithalatı ve bağımlılığının cari açık üzerine etkileri incelenmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde enerji tüketimi, ithalatı, bağımlılığı ve cari açık ilişkisi teorik olarak incelenmekte, ikinci bölümde ise Türkiye'de enerji ithalatı, bağımlılığı, cari açık çeşitli veriler ve tablolarla değerlendirilmekte, üçüncü bölümde de Türkiye'deki enerji ithalatı, bağımlılığının ve cari açık üzerine etkileri "1990-2019" dönemi yıllık verilerle analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiler ADF ve PP Birim Kök Testleri, LS Çift Kırılmalı Birim Kök Testleri, Hacker ve Hatemi-J Simetrik ve Zamanla Değişen Nedensellik Testleriyle tespit edilmiştir.

The increase in energy demand with the increase in production in the world has led to an increase in fossil energy input imports, dependency and current account deficit in countries where energy resources are insufficient. Countries that are dependent on energy imports have had to allocate a large part of their GDP to energy imports. Turkey, which has insufficient resources in terms of primary energy resources, meets the energy mostly through imports. As a result of the reforms implemented with the decisions of January 24, 1980, a rapid increase was observed in energy consumption with the increase in production and consumption in Turkey. One of the reasons for the current account deficit in Turkey is energy imports. Except for the 1994 and 2001 crisis periods, which led to an increase in energy dependence and current account deficit. In this study, the effects of Turkey's energy import and dependency on the current account deficit were examined. In the first part, the relationship between energy consumption, imports, dependency and current account deficit is examined theoretically, in the second part, energy imports in Turkey, dependency, current account deficit are evaluated with various data and tables, and in the third part, energy ADF and PP Unit Root Tests, LS Double Break Unit Root Tests, Hacker and Hatemi-J Symmetrical and Time Varying Causality Tests, and Turkey's imports, dependency and current account deficit are analyzed with annual data for the period 1990-2019.