Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylere yönelik hemşire liderliğinde vaka yönetimi modeline temellendirilmiş aile destek programının geliştirilmesi ve etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Evde bakım alan hasta ve yakınlarının bulundukları ortamda desteklenerek, sosyal yaşama ayak uydurabilmelerini sağlamak, toplumsal entegrasyonlarını gerçekleştirmek, bakıma gereksinim duyan bireyin aile üyeleri ve özellikle de bakım verici birey üzerindeki yükünü hafifletmek son derece önemlidir. Bu araştırmada, yatağa bağımlı olan hastalara bakım veren aile bireylerine yönelik hemşire liderliğinde vaka yönetimi modeline temellendirilmiş aile destek programının etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma müdahale (n=13) ve kontrol (n=14) gruplu randomize kontrollü deneysel desende Mart 2020- Ocak 2021 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Müdahale grubunda bulunan bakım vericilere beş aşamalı hemşire liderliğinde vaka yönetimi modeline temellendirilmiş aile destek programı uygulanmış olup, kontrol grubunda yer alan bakım vericiler rutin izlemler doğrultusunda evde sağlık hizmetleri tarafından takip edilmiştir. Veriler "Hasta Bireyi Tanılama Formu", "Barthel Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi", "Bakım Verici Tanıtıcı Özellikler Formu", "Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği", "WHOQOL-BREF-TR Yaşam Kalitesi Ölçeği" ve "Aile APGAR Ölçeği" kullanılarak, girişim öncesi, girişim sonrası üçüncü ay ve altıncı ayda toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tekrarlı ölçümlerde ANOVA, çoklu karşılaştırma testi (Bonferroni), ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Müdahale ve kontrol grubunda yer alan bakım vericilerin bakım yükü, yaşam kalitesi ve aile işlevsellik düzeyi toplam puanları arasında grup, zaman ve grup*zaman etkileşimi açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Bakım verici bireylere yönelik oluşturulan hemşire liderliğinde vaka yönetimi modeline temellendirilmiş aile destek programının bireylerin bakım yükü, yaşam kalitesi ve aile işlevsellik düzeyleri üzerine olumlu etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Introduction and Aim: It is of paramount importance to enable the patients receiving home care and their relatives to adapt social life, to fulfil their social integration, to relieve the burden of family members of the individual in need of care, especially the individual providing care, by supporting them in the environment where they live. In this study, it was aimed to investigate the effect of the family support program based on the nurse-led case management model for family members who care for bedridden patients. Material and Method: The study was conducted between March 2020 and January 2021 in a randomized controlled experimental design with intervention (n=13) and control (n=14) groups. The family support program based on a five-stage nurse-led case management model was administered for the caregivers in the intervention group, the caregivers in the control group were monitored by home health services through routine follow-ups. Data were collected before and after the intervention, in the third and sixth months by "Patient Identification Form", "Barthel Activities of Daily Living Index", "Caregiver Identification Form", "Zarit Caregiver Burden Scale", "WHOQOL-BREF-TR Quality of Life Scale" and "Family APGAR Scale". ANOVA, multiple comparison test (Bonferroni) and chi-square test were utilized in the evaluation of the data. Results: It was found out that there was a significant difference among care burden, quality of life, and family functionality level total scores of caregivers in the intervention and control groups in terms of group, time and group*time interaction (p<0.05). Conclusion: It was concluded that the family support program based on a nurse-led case management model for caregivers had a positive effect on individuals' care burden, quality of life, and family functionality level.