İç denetimin uluslararası mesleki uygulama çerçevesine uyumu ve etkinliği: Bakanlıklar üzerinde bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, bakanlıklarda iç denetim uygulamalarının, Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi'nin (UMUÇ) zorunlu unsurlarına yani iç denetimin tanımı ve amacına uygun sonuçlar verip vermediği, etik kurallara uygun hareket edilip edilemediği ve standartlara uyulup uyulamadığının ve sorunlu kısımların tespit edilmesi, değerlendirmede farklılığa sebep olabilecek unsurların test edilerek sebepleri hakkında çıkarımlarda bulunulması ve bakanlıklarda iç denetimin etkin işletilebilmesinin önünde bulunan engellerin tespit edilerek çözüm önerileri sunulmasıdır. Bakanlıklar, iç denetim sistemi içerisindeki öncü kurumlardır ve bakanlıklarda yapılan çalışmada elde edilen bulgular, iç denetim uygulaması bulunan tüm kamu kurumlarına ışık tutmaktadır. İç denetçiler ve iç denetim birim başkanlarından anket, iç denetim birim başkanlarından ayrıca mülakat yöntemi ile veri toplanmıştır. Ankete 70 kişi yanıt vermiş, mülakatlarda ise bakanlıklarda görevli iç denetim birim başkanlarının tamamı olan 15 kişi ile görüşülmüştür. Çalışma sonucunda anketle toplanan verilerde; UMUÇ'a uyumda sorunlu alanların bağımsızlık, yetkinlik, yeterlilik, dış değerlendirme, İDY'nin sorumluluğunda yürüyen işlerin dışarıdan gözetime tabi tutulması, İDY'nin üst yönetimle olan görüşme ve ilişkileri, iç denetim faaliyetinin suiistimalin gerçekleşme ihtimalini ve kurumun suiistimal riskini yönetmesini değerlendirmesi, üst yönetimin kabul edilemeyecek bir riski kabul etmesi durumunda konunun daha üst bir makama taşınması, iç denetçilerin her bir görev için yazılı plan hazırlamaları, İDY'nin gereksiz çalışmaları önlemek için koordinasyon yapması, iç denetçilerin vardıkları kanaatleri ve görev sonuçlarını uygun analiz ve değerlendirmelere dayandırması olduğu sonucu çıkmaktadır. Ayrıca, nitelik standartlarına uyumun performans standartlarına uyuma, güvence görevlerine uyumun danışmanlık görevlerine uyuma göre daha düşük seviyelerde kaldığı bulunmuştur. Tecrübe arttıkça UMUÇ'a uyum konusunda daha katı değerlendirmeler yapıldığı, CIA sertifikası sahibi olunması halinde standartlar konusunda daha katı değerlendirmeler yapıldığı, CGAP sertifikasının değerlendirmede etkisiz olduğu görülmüştür. Mülakat verilerinde; bağımsızlık, üst yönetimle olan ilişkiler, yetkinlik, yeterlilik, dokümantasyon ve dış denetim konularında UMUÇ'a uyum sorunları tespit edilmiştir. İç denetimin etkinliği konusunda politik ve bürokratik yapının etkileri, üst yönetimin farkındalığı ve desteği, teftiş kurulları ile yaşanan çatışmalar, İDKK'nın yapısı ve etkinliği, kültürel yaklaşımlar, algı ve iletişim, iç denetim birim başkanlıklarının yapısı, iç denetçilerin kariyer ve motivasyonu ile ilişkili sorunlu alanlar tespit edilmiş ve kamuda iç denetimin etkin olabilmesi için öneriler sunulmuştur.

The purpose of this study is to determine whether the internal audit practices in ministries yield results in accordance with the mandatory elements of the International Professional Practices Framework (IPPF), namely whether the results are suitable for the definition and purpose of internal audit, whether ethical rules are followed and whether the standards are followed, and the problematic parts are determined, testing the elements and making inferences about the obstacles to the effective operation of internal audit in ministries and offering solutions. Ministries are the leading institutions in the internal audit system, and the findings of the study conducted in ministries shed light on all public institutions that have an internal audit practice. Data were collected by the method of questionnaire from the internal auditors and the heads of the internal audit unit, and also by the interview method from the heads of the internal audit unit. 70 people responded to the questionnaire, and in the interviews, 15 people, all of the heads of internal audit units from the ministries, were interviewed. As a result of the study with the data collected by the questionnaire, the problematic areas about compliance of the IPPF; Independence, competency, proficiency, external assesment, to oversee the work under the responsibility of the CAE by a party outside, the communications and relations of the CAE with senior management, evaluation by internal audit activity of the potential for the occurrence of fraud and how the organization manages fraud risk , to move the matter to a higher authority if management accepts an unacceptable risk, to develop and document by internal auditors a plan for each engagement, to coordinate the activities and sercives by CAE to minimize duplication of efforts, to base by internal auditors their conclusions and engagement results on appropriate analysis and evaluations have been identifed. In addition, it was found that compliance with attribute standards remained at lower levels than compliance with performance standards, and compliance with assurance services remained at lower levels compared to consulting services. It has been observed that as the experience increases, stricter evaluations are made regarding compliance with the IPPF, stricter evaluations are made on standards in case of having a CIA certificate, and the CGAP certificate is ineffective in the evaluation. In the interview data; compliance problems about IPPF in terms of independence, relations with senior management, competency, proficiency, documentation and external audit have been identified. The problematic areas regarding the effectiveness of internal audit; the effects of the political and bureaucratic structure, the awareness and support of the senior management, the conflicts with the inspection boards, the structure and effectiveness of the IDDK, the cultural approaches, perception and communication, the structure of the internal audit departments, the career and motivation of the internal auditors have been identified and suggestions have been made for an effective internal audit in the public sector.