Beş faktör kişilik özelliklerinin ve aile destekleyici örgüt algısının kaleydoskop kariyer üzerindeki etkisi

Abstract

Günümüz iş dünyasında yaşanan değişimler paralelinde kariyere ilişkin bakış açısı da değişime uğramıştır. Bu durum yeni kariyer yaklaşımlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu yaklaşımlardan biri de bireylerin kariyer hareketliliklerini açıklamada üç ayrı parametreye (otantiklik, denge, meydan okuma) odaklanan Kaleydoskop Kariyer Modeli'dir. Bireylerin kariyere ilişkin beklentileri ve ihtiyaçları sürekli olarak farklılaşmaktadır. Bu noktada çalışanların kariyer ihtiyaçlarını doğru tahmin etmek, nitelikli insan kaynağının istihdamı ve elde tutulması açısından oldukça önemlidir. Bu yönüyle otantiklik, denge ve meydan okuma gibi farklı kariyer ihtiyaçlarını dikkate alan Kaleydoskop Kariyer Modeli'nin iyi anlaşılması ve incelenmesi önem taşımaktadır. Mevcut çalışma ile kaleydoskop kariyer üzerinde hem içsel hem de dışsal faktörlerin yansımalarının bir arada görülmesi istenmiştir. Bu bağlamda, gerçekleştirilen araştırmanın amacı, beş faktör kişilik özelliklerinin ve aile destekleyici örgüt algısının Kaleydoskop Kariyer Modeli üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda beş faktör kişilik özelliklerinin ve aile destekleyici örgüt algısının, Kaleydoskop Kariyer Modeli'nin boyutları olan otantiklik, denge ve meydan okuma üzerindeki etkileri ayrı ayrı test edilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden yararlanılarak gerçekleştirilen araştırmada öncelikli olarak iki ayrı ölçeğin Türkçeye uyarlaması yapılmıştır. Bunlar Kaleydoskop Kariyer Modeli ölçeği ve aile destekleyici örgüt algısı ölçeğidir. Kişiliğin Kaleydoskop Kariyer Modeli üzerindeki etkisini ölçmek için ise beş faktör kişilik ölçeğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye'de farklı sektörlerde çalışan 575 beyaz yakalı çalışan oluşturmaktadır. Araştırma sorularına yanıt aramak ve araştırma hipotezlerini test etmek için çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, beş faktör kişilik özelliklerinden yumuşakbaşlılık, duygusal tutarsızlık ve gelişime açıklığın Kaleydoskop Kariyer Modeli'nin otantiklik boyutu üzerinde pozitif anlamlı bir etkisi olduğu gözlenmiştir. Kaleydoskop Kariyer Modeli'nin denge boyutu üzerinde ise yumuşakbaşlılık ve öz-denetimin pozitif yönde anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Son olarak dışadönüklüğün, öz-denetimin ve gelişime açıklığın Kaleydoskop Kariyer Modeli'nin bir diğer boyutu olan meydan okuma üzerinde pozitif etkisi görülürken, duygusal tutarsızlığın ise meydan okumayı negatif yönde etkilediği bulgusu elde edilmiştir. Kaleydoskop Kariyer Modeli üzerindeki etkisine bakılan bir diğer bağımsız değişken ise aile destekleyici örgüt algısıdır. Bulgular, aile destekleyici örgüt algısının otantiklik ve denge üzerinde negatif anlamlı bir etkisi olduğunu gösterirken, meydan okuma boyutu üzerinde anlamlı bir etki olmadığı görülmüştür. Elde edilen bulgulara ilişkin detaylı açıklamaya tartışma bölümünde yer verilmiştir.

In parallel with the changes in today's business world, the perspective on career has also changed. This situation has led to the emergence of new career approaches. One of these approaches is the Kaleidoscope Career Model, which focuses on three different parameters (authenticity, balance, challenge) in explaining the career mobility of individuals. The expectations and needs of individuals regarding careers are constantly being differentiated. At this point, it is very important to accurately predict the career needs of employees in terms of employment and retention of qualified human resources. In this respect, it is important to understand and examine the Kaleidoscope Career Model, which considers different career needs such as authenticity, balance and challenge. With the current study, it was requested to see the reflections of both internal and external factors on kaleidoscope career. In this context, the aim of the research is to demonstrate the effect of the five factor personality traits and the family supportive organization perceptions on the Kaleidoscope Career Model. Accordingly, the effects of five factor personality traits and family supportive organization perceptions on the dimensions of the Kaleidoscope Career Model, authenticity, balance and challenge, were tested separately. In the study, which was carried out using quantitative research methods, firstly two different scales were adapted into Turkish. These are the Kaleidoscope Career Model scale and the family supportive organization perceptions scale. The five-factor personality scale was used to measure the effect of personality on the Kaleidoscope Career Model. The sample of the research consists of 575 white-collar employees working in different sectors in Turkey. Multiple regression analysis was used to search for answers to the research questions and test research hypotheses. According to the research findings, it was observed that the five factor personality traits of agreeableness, neuroticism and openness had a positive and significant effect on the authenticity dimension of the Kaleidoscope Career Model. On the balance dimension of Kaleidoscope Career Model, agreeableness and conscientiousness have a positive and significant effect. Finally, it was found that extraversion, conscientiousness and openness had a positive effect on challenge, which is another dimension of the Kaleidoscope Career Model, while neuroticism negatively affected the challenge. Another independent variable, that's effect on the Kaleidoscope Career Model is examined, is the family supportive organization perceptions. While the findings showed that the family supportive organization perceptions had a negative significant effect on authenticity and balance, there was no significant effect on the challenge dimension. A detailed explanation of the findings is given in the discussion section.