ÖZET Çalışmamız giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Mu'cem kavramı üzerinde durulmuş, sözlük anlamı verildikten sonra ıstılahı olarak hangi anlama geldiği ifâde edilmeye çalışılmıştır. Taberânî'nin ilmî şahsiyetinin oluşmasında önemli bir fonksiyonu olan dördüncü asrın siyâsî, iktisadî, içtimaî ve ilmî durumu birinci bölümde ele alınmıştır. İkinci bölümde, Taberânî'nin doğumu, aile çevresi, tahsil hayâtı, vefatı, meşhur hocaları ve talebelerinin biyografileri, ilmî şahsiyeti hakkında söylenenler, eserlerinin ilmî değeri ve kendisinden sonra gelen âlimlere etkisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca ilmî kişiliğinin önemli bir göstergesi olan eserleri incelenerek varsa baskıları, yoksa el yazma nüshalarının bulunduğu kütüphane kayıtlarına da yer verilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise asıl mevzumuz olan Taberânî'nin Mu'cemleri ele alınmıştır. el-Mu'cemu'1-Kebîr'den başlanıp, el-Mu'cemu'1-Evsat, el-Mu'cemu's-Sağîr şeklinde devam eden tanıtım sıralamasında, öncelikle her kitabın genel özelliği zikredilmiş, ardından da metodu verilmeye çalışılmıştır. el-Mu'cemu'1-Kebîr; Taberânî'nin müsned usulünde yazmış olduğu en büyük eseridir. el-Mu'cemu'1-Evsat; her hadîsin peşinden, teferrüd eden râvilerin hangi tabakadan ve kimler olduğunun belirtildiği ve bu yönüyle hadis değerlendirme kriterleri açısından bir şaheser olarak kabul edebileceğimiz ortanca mu'cemidir. el-Mu'cemu's-Sağîr ise; hadislerin sened ve metin kısımlarının değerlendirildiği, rivayetlerin hangi yılda, hangi belde de alındığının zikredildiği ve bu yönüyle dönemin ilmî faaliyetleri hakkında bize bilgi veren en küçük mu'cemidir. Tezimizde bu eserler ele alınıp tanıtılmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak Taberânî'nin ilim elde etmek için nerelere seyahat ettiği, hangi hocadan ne kadar rivayetinin olduğu belirtilerek engin bir hadis kültürünün mevcudiyeti; sened ve metinlerde yaptığı değerlendirmelere de değinilerek hadis ilminde ulaşmış olduğu haklı şöhreti gözler önüne serilmiştir.
ABSTRACT TABAKANI AND HIS PLACE IN THE SCIENCE OF HADITH Tabarani is one of the greatest of Muslim scholars of Hadith. In this study, we have tried to introduce the place of Tabarani in the science of Hadith, particularly concentrating on the meaning oîMujam as a term in Hadith and the Mu'jams of Tabarani. This study is composed of an introduction and three chapters. In Introduction, the literal and terminological meanings of the term Mu jam are given. The first chapter is assigned to the study of the political, social and scientific conditions of the fourth century after the Hijra in which Tabarani was brought up as a scholar of Hadith. A biography of Tabarani, including his family, teachers and students, is given in the second chapter. The scientific value of his works, his influence on the scholars to come after him and others' views of his scientific formation are also discussed in this chapter. Again, you will find in this chapter brief information on Tabarani's works together with the names of those that have been edited and printed in modern times amongst them and the library register numbers of their manuscripts. In the third chapter, the Mu'jams of Tabarani are dealt with. Starting with al-Mujam al-Kabir and continuing through al-Mujam al-Awsat and al-Mujam al-Saghir, each of his Mujams is introduced with its general aspects and its method of compilation. Al-Mujam al-Kabir is the greatest of Tabarani's works that he wrote after the method of Musnad, which is the method of recording a Prophetic tradition giving the names of the uninterrupted chain of its narrators down to the Companion who heard it from the Prophet, upon him be peace and blessings. Al-Mu jam al-Awsat is the name of Tabarani's work in which the individual narrators in the narrative chain of traditions belonging to a certain generation besides whom there is none belonging to that generation, are given together with the generation they belong to. This work of Tabarani's is regarded as a masterpiece of Hadith literature. Al-Mujam al-Saghir is the smallest of Tabarani's Mujams in which the Prophetic traditions are criticised with their texts and chains of narration and where and when they were collected is mentioned. Finally, the trips of Tabarani to collect the Prophetic traditions and how many traditions he taught from which teachers are mentioned. His profound learning of Hadith and his scholarly criticism of the texts of traditions and their chains of narration or transmission explained, the rightful fame of Tabarani as a scholar of Hadith is established.
