11 Eylül sonrası değişen dünya dengelerinde Afganistan

Abstract

Keywords: Yeni dünya düzeni, Terörizm, Orta doğu, Taleban, Afganistan 18.y.y'da Rusya ve İngiltere arasında yaşanan "I. Büyük Oyun"dan başlayarak 1979 yılındaki Sovyetler Birliğinin işgali ve 2001 yılındaki ABD işgaline kadar süren ve son olarak şirketlerin ve terör örgütlerinin de katılımıyla sürmekte olan "II. Büyük Oyun"un Afganistan'a yansımasını tarihi bir süreç içerisinde III bölüm olarak incelemek, bu çalışmanın hem kapsamını hem de amacını oluşturmaktadır. Bunun için, öncelikle Afganistan'ın stratejik konumunun sağladığı avantajlar vurgulanarak, Asya kıtası ve Dünya hakimiyeti için özellikle 18.y.y'dan bu yana devam eden mücadeleler üzerinde duruldu. Uluslararası ilişkilerdeki etkin olan aktör güçlerin değişmesine rağmen, Afganistan'a yüzyıllardır yapılan müdahaleler ve buna tepki gösteren güçlerin faaliyetleri etrafında devam eden "Büyük Oyun" somut olarak tartışıldı. Bunun, başta Afganistan olmak üzere bölgeye ve dünya'ya yansımaları incelendi. Araştırmada tamamen yazılı olan kaynaklardan yararlanıldı. Bu doğrultuda kitap, dergi, makale, internet siteleri ve gazeteler bu çalışmanın temel referansını oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda, stratejik bir coğrafyada yer alan ülkelerin millet ve devlet olarak yok olma tehlikesi geçirdiği gözlenmiştir. Ancak ülkede milli birlik ve beraberliğin sağlanması halinde ise stratejik konumundan kaynaklanan etkilerinin en aza indirilebildiği ve ülkenin aktif bir hale geçerek bunu avantaja dönüştürdüğü görülmektedir. Ancak Dünya gerçeklerinden uzak Taliban türü düşünceler, teknolojik geri kalmışlık ve iç çatışmalar halinde ise bir ülkenin yabancı müdahalelere açık olduğu ve tarihten silinme sürecine girebileceği görülmüştür. Bu nedenle Afganistan benzeri stratejik bölgelerde yer alan diğer ülkelerin de, yüzyıllar değişse de Dünya hakimiyetini hedefleyen güçlerin müdahalesiyle karşı karşıya kalacağı rahatlıkla söylenebilir.