Eğitim, ideoloji ve yeniden üretim kuramı

Abstract

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı : Eğitim, İdeoloji ve Yeniden Üretim Kuramı Tezin Yazarı : Beytullah Önce Danışman : Yrd. Doç. Dr. Ahmet Eskicumalı Kabul Tarihi : 07 Temmuz 2005 Sayfa Sayısı : V + 142 Anabilim Dalı : Eğitim Bilimleri Bilimdalı : Eğitim Programları ve Öğretimi Bu çalışma, eğitim ve ideoloji arasındaki ilişkiyi Yeniden Üretim Kuramı içerisinde farklı açılardan incelemeyi amaçlamaktadır. Böylece; eğitimi, bireyleri toplum içinde rol almaya hazırlayan sosyalleşme tecrübelerinin organize bir sistemi; okulları da tüm öğrencilere sosyal ve ekonomik mobilitelerini sürdürebilmeleri için eşit fırsatlar sağlayan nötr kurumlar olarak varsayan geleneksel eğitim görüşleri eleştirilmektedir. Yeni eğitim sosyolojisinin ortaya çıkmasından sonra, eğitim alanındaki çalışmalarda; eğitimin ekonomik, kültürel, siyasal ve ideolojik doğası sorgulanmaya başladı. Eski pedagojilerin aksine; insanları, bilgi ve kültürü sınıflandırmaya yol açan ileri derecede kurumsallaşmış okulları, devletin ideolojik bir aygıtı olarak gören; eğitimdeki sosyal, ekonomik ve siyasal belirleyiciler konusuyla ilgilenen yeni bir eğitim söylemi ortaya çıkmıştır. Bu söyleme göre, modern eğitim sistemlerinin amacı, toplumdaki sınıf ilişkilerinin kontrolü ve yeniden üretimi için gerekli ideolojik şartları oluşturmaktır. Eğitim, ekonomik kapital, kültürel kapital ya da hegemonya üzerine kurulu toplumsal düzenin yeniden üretilmesine yardım edebilmektedir. Bu eğitim bilimleri araştırmasında, bilgi, kültür ve ideoloji ile bunların toplumsal grup ve sınıfların statülerindeki etkisi hakkındaki tartışmalar modern toplumlardaki güç ve kontrol meseleleriyle ilişkilendirilmektedir. Burada, okulların sınıfsal yapının yeniden üretimi sürecinde önemli bir sosyal, siyasal ve kültürel güç olduğu; ve ayrıca ulus-devletlerde, yönetici sınıfların ideolojisini meşrulaştırmaya yardım ettiği anlaşılmaktadır. Araştırmada, eğitimin bireyleri sadece sosyalleştirmediği, aynı zamanda onlara toplumdaki hakim kültür ve ideolojiyi aktardığı sonucuna varılmıştır. Eğitim, toplumun yeniden üretimi sürecinde önemli bir sosyal ve siyasal güçtür. Bu sebeplerden ötürü, yeni eğitim araştırmalarında; eğitimin modern toplumlardaki güç ilişkilerini ve sosyal sınıfları nasıl etkilediğinin ve yeniden üretildiğinin ortaya koyulması için, ekonomik düzen, kültürel kapital, hegemonya ve ideolojik devlet aygıtları arasındaki karışık ve çoğu zaman gizli kalan ilişkiler daima dikkate alınmalıdır. Bu araştırmada bu ilişkileri açıklamaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: ideoloji, Yeniden Üretim Kuramı, Ekonomik Yeniden Üretim, Kültürel Yeniden Üretim, Hegemonik Yeniden Üretim iv