Türkiye’de modernleşme sürecinde aydın’ın kimlik bunalımı

Abstract

Aydınlanma gelenekten ve tarihte son asırlara kadar toplana gelmiş değerler birikiminden, otoritelerden, inanç ve önyargılardan köklü bir kopuş manasına gelmektedir. Sloganı ?aklını kullanma cesareti göster? olan aydınlanma modern toplumun teşekkülünde lokomotif rolünü üstlenmiştir.Modernleşme olgusu, Batılı toplumların tarihinde çok boyutlu toplumsal değişmelere tekabül etmektedir. Her toplum gerek kültürel gerekse coğrafi şartlarından dolayı modernleşmeyi farklı yaşamışlardır. Batı toplumlarının modernleşmesi aydınlanma sürecinin bir devamı iken, Türk toplumu için bu zorunlu olarak yaşanan bir süreç olarak tezahür eder. Türk modernleşmesinin ana karakteri olarak taklitçiliği görürüz. Modernleşme; kültüründen, değerlerinden kopma ve uzaklaşma olarak yaşanır. Batı toplumları ile Türk toplumunun farklı değerlere sahip olması nedeniyle Batı toplumları için vaki olan modernleşme süreci ile Türk tecrübesinin birçok noktada değişiklik gösterebileceği gerçeği çoğunlukla gözden kaçırılmıştır.Modernleşme süreci içerisinde bütün kurumlar farklılaşmakta, değişmekte, bu değişimin sonucu olarak da bir kısım aydınlarda değer değişiminden kaynaklanan bir kimlik bunalımı ortaya çıkmaktadır. Aydınlar, fikirleri, temsil ettikleri değerler ve anlayışları ile toplumu etkileyebilen kişilerdir. Böyle olunca da özellikle modernleşme sürecinde ileri olan toplumlara göre, geri seviyelerdeki toplumlarda aydının fonksiyonu daha da önemli hale gelmektedir. Bu çalışmada, toplumu yönlendiren aydınların, bu süreçten etkilenme biçimleri ele alınmakta ve Beşir Fuat örneği özelinde aydının bunalım durumları ortaya konulmaya çalışılmaktadır.Çalışmanın yönteminde, tarihi veriler ışığında aydın kavramının ve aydın tavrının zaman içinde şekillenişi incelenmekte, aydınlanmanın Türk modernleşmesi içinde yaşanış biçimi kritiğe tabi tutulmakta, aydınlara ait söylemlerin analizi yoluna gidilerek aydının kimlik bunalımı üzerine kuramsallaştırma yapılmasına çalışılmaktadır.

Man who got rid of traditional values, authorities, beliefs and prejudice thanks to the enlightment tried to establish a new system. Enlightment first appeared as a concept of `dare to use your mind?. It had an essential role in founding the modern society.The concept of modernization corresponds with multi- dimensional social changes in the history of western societies. In modernization period,every society lived its modernization in a different way owing to both its cultural and geographic conditions.While the modernization of western societies was the continuation of the enlightment, Turkish society was forced to be a part of it compulsorily. Imitation is probable in every area. Modernization has been experienced as a break from tradition and cultural values. However, the sociological fact has been overlooked. That is; western values are different from the values of Turkish society. Therefore,the same process may not be valid.In the process of modernization, all institutions differentiate and change; as a result of this, some intellectuals have identity crises, emerging from change in their values. Intellectuals are people who can affect the society with their opinions, understandings, and values which they represent. Thus, especially in the process of modernization, intellectuals are more important in uncivilized societies than the societies which are underdeveloped in modernization. In this study, it is described how intellectualls were affected by this process in its historical process. Moreover,the social context of the identity crisis was put forward with the example of Beşir Fuat.As a method, how intellectual attitude was formed by the social expectations was analysed. The hypothesis based on concrete development was tried to be proved.