İkibinli yıllarda Türkiye-İsrail ilişkileri

Abstract

Bu çalışma 2000'li yıllardaki Türkiye- srail ilişkilerini, tarihsel arka planı dikkatealarak, uluslararası, bölgesel ve içsel çevreyi değerlendirerek incelemektedir. 90' lıyıllarda ?mesafeli yakınlıktan stratejik ittifaka? dönüşüm geçirdiği iddia edilen ikiliilişkiler 2000'li yıllarla beraber yukarıda belirtilen çevrenin kısıtlamalarıyla yüzyüzegelmiştir.11 Eylül ve A.B.D.'nin Irak operasyonu uluslararası sistemin getirdiğikısıtlamalardır. Oslo Süreci'nin çöküşüyle yükselen srail karşıtlığı da bölgesel birkısıtlamadır. Türk kamuoyunda özellikle Arafat'a karşı gösterilen tavır ve Ramallahlen Anti-Semitizmi, Irak işgali de Amerikan karşıtlığını arttırmıştır. Ayrıca,işgaliAKP'nin Refah Partisi geleneğinden gelmesi de ilişkilerin gelişimini kısıtlayan birdiğer faktör olmuştur.Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. lk bölümde iki ülkeyi işbirliğine yöneltennedenler incelenmiştir. kinci bölümde Soğuk Savaş dönemindeki ikili ilişkilersrail' in devlet ilanından öncesi ve sonrası olmak üzere iki alt başlıktadeğerlendirilmiştir. Devlet ilanından sonraki döneme daha kapsamlı bir şekildeyoğunlaşılmış ve bu dönem belli başlı tarihsel olaylar incelenerek işlenmiştir.Miştir. bölümde ise Soğuk Savaş döneminin bitişiyle değişen uluslararası veÜçüncübölgesel parametreler ve ikili ilişkilerin nasıl ?mesafeli yakınlıktan stratejikortaklığa? dönüşüm geçirdiği nedenleriyle işlenmiş ve yapılan anlaşmalar veriolarak sunulmuştur. Ayrıca Helsinki zirvesiyle başlayan Avrupa Birliği sürecininilişkilere etkisi ve Dışişleri Bakanı Cem'in güttüğü çok taraflı dış politikaçabalarının etkileri de süreci son bölüme bağlamıştır. Son bölümde ise AKP' nin tekbaşına iktidara gelmesiyle başlayan dönem incelenmiştir. Bu dönem, çalışmanınsıklet merkezini oluşturmuş, AKP dış politikasının karar verme süreçlerindekilenmiştir bu sürecin arkasındaki düşünsel arka plan incelenmiştir. Bu bağlamda,aktörler veDışişleri Bakanı Gül'ün ve Başbakanlık Dış Politika Başdanışmanı Davutoğlu'nunçoktaraflı dış politika anlayışları; iktidarın ?Medeniyetler Uzlaşması? projesini önesürmesi ve srail-Filistin ve srail-Suriye ilişkilerinde arabulucu olma çabaları dikkatçekici bulunmuştur. Bu bölümde ayrıca, uluslararası ilişkilerin ve Türk siyasetiningündemini meşgul eden Kuzey Irak ve ran konuları da Türkiye- srail ilişkileribağlamında tartışılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışma; Türkiye- srail ilişkilerinin iç siyasetten kaynaklanandalgalanmalara rağmen kopma noktasına varmayacak kadar kuvvetli bağlara sahipolduğunu, mevcut sınırlamaları da belirterek ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: AKP ve Dış Politika, Mesafeli Yakınlık, Arabuluculuk, KuzeyIrak

This study analyses Turkish-Israeli Relations in the 2000s considering the historicalbackground and taking into account international, regional and domesticenvironment. The bilateral relations which were argued to be developed from?distanced closeness to strategic partnership? in the 90s have faced with limits ofe this environment which were mentioned above. The September 11 and the Iraqioperation are the limitations of the international environment. The end of Oslo PeaceProcess is a regional constraint. The anti-Semitism and which was emerged in theTurkish public opinion because of the attitude towards Arafat and the invasion ofRamallah and anti-American atmosphere emerged because of Iraqi operation areexamples of domestic constraints. Besides Justice and Development Party(JDP),itself is a constraint which has been born out of Welfare Party tradition.The study contains four parts. The first part analyses the reasons which broughtTurkey and Israel to cooperation. The second part is studied by two sub-titles asbefore and after the establishment of state of Israel. The period after theestablishment of state of Israel is mainly focused on by identifying the historicalevents. The third part is devoted to the study regional and international parametersbrought by the end of cold war and how relations upgraded from ?distancedcloseness to strategic partnership? by identifying the reasons behing it and providingthe cooperation agreements. Besides the effects of the EU process started with theHelsinki summit and multidimensional foreign study of the Foreign Minister Cemconnects the third part to the last part. In the last part, the JDP period in TurkishForeign Policy is studied. This part, beeing the main part of the theses analyses theactors and theoretical background in the decision-making process of foreign policyof the JDP government. Therefore, Foreign Minister Gül? s and foreign politicscounsellor to Prime Minister, Davutoğlu?s multi-dimensional foreign policyunderstandings; the attemps of the government to be an actor of ?Agreement ofCivilisations? project and to be negotiator in Israeli-Palestinian and Israeli-Syrianrelations were focused on. Besides in the last part, the Northern Iraq and Iran issueswhich have recently been main issues of international relations and Turkish politics,are studied in the perspective of Turkish-Israeli relations.In the final analyses, this study argues that Turkish-Israeli relations are so stronglytied that they cannot be broken because of the waves of neither domestic norregional and international environment stating the actual constraints.Keywords: JDP and Foreign Policy, Distanced Closeness, Negotiation, NorthernIraq