Abudiin El-ici'nin Akaid metni üzerine yapılan şerh ve haşiyeler

Abstract

Kelam ilminin ana yapıtlarından olan Adudiddin el-Îcî'nin el-Akâid metni, herdönemde büyük ilgi görmüştür. Bir anlamda kelam literatüründe en çok yer sahibiolan iki eser, Nesefi ve Îcî'e ait olan el-Akâid metinleridir. İbarelerinin özlü olması,hemen hemen bütün akâid konularını içermesi itibarıyla, büyük rağbetgörmüşlerdir.Her iki eserin de el-Akâid ismini taşıması ve bunlar üzerine Şerhü'l-Akâid veHâşiye ala Şerhi'l-Akâid tarzında çalışmalar yapılması, bazen bu iki eserin birbirinekarıştırılmasına neden olmuştur. Söz konusu Îcî'nin Akâid metnine yapılançalışmalar arasında kelam ilminin büyük üstadları da bulunmaktadır. bunlararasında Cürcanî, Devvanî gibi bilginleri sayabiliriz.Bunlar arasında öncelikle Devvanî'nin şerhi tercih edilerek, üzerine onlarca hâşiyeve talikat yazılmıştır. Bunun yanında özellikle Osmanlı ulemasının önemlişahsiyetlerinden olan Molla Hüsrev, Hayalî, Ali el-Tusî, Kastalanî, Siyelkutî veGelenbevî gibi bilginlerin bu eser üzerinde çalışma yapması da, akâid metnininönemini ortaya koymaktadır.Eserin Türkiye kütüphanelerinde onlarca şerh ve hâşiyeleri bulunmaktadır. Bu dakütüphanelerinin zengin bir akâid literatürüne sahip olduğunu göstermektedir. Bizbu çalışmamızda, Adudiye metni üzerine yapılan şerh ve hâşiyelerin tespitineçalıştık. İmkanlarımız ölçüsünde ulaşabildiğimiz eserleri tanıtmaya çaba sarfettik.

Islamic scholar al-Ici (d. 1355) was born in a town called Ic. He was a great Asharischolar and author of some books.He wrote a short, succinct and accurate summary of the authentic Muslim beliefs inhis popular work, Aqaa 'id al-Adudiyyah, which you now hold in your hands.Aqaa'id is the plural of aqidah, which means, to believe in something because of thecertainty of its truth. This short treatise soon gained acceptance amongst theUmmah due to the fact that it was the most comprehensive and indeed completesummary on the subject of what the Muslim is to believe. This short tract has beenhighly praised by all the scholars for its brevity, accuracy and completeness.Some 60 commentaries have been written on it. One of the most popular was thecommentary written by Dawwani (d. 908/1502) Since then, it has been taught inIslamic schools and seminaries throughout the world, particularly in Central andSouth Asia. The author compiled and enumerated some 60 points of belief, eachone of them being established by a Qur'anic ayah or a sahih hadith. There is aconsensus about all these fundamental beliefs mentioned in its' pages and there isno disagreement about them.