Şerif Hüseyin isyanının Türk ve Arap kimlik inşa süreçlerindeki etksinin analizi

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu’nun Arap coğrafyası ile ilgili olarak yapılan çalışmaların sayısı son derece yetersizdir. Bu çalışma bu bölgeye olan ilginin son zamanlarda artmasının bir ürünü olarak literatürdeki boşluğu doldurmaya yönelik atılmış bir adımdır. Çalışmanın cevap aradığı sorulardan birisi Osmanlı İmparatorluğu’nun batı ulus devletini model alarak giriştiği modernleşme hareketleri sonucunda ortaya çıkan yeni kimlik oluşturma arayışlarının ve bunun bir sonucu olarak ortaya çıkan merkeziyetçi politikalarının Arap vilayetlerinde nasıl tesirler gösterdiğinin ve bunların isyanda ve isyandan sonra ortaya çıkan isyan imajının oluşumunda oynadığı roldür. Çalışmanın cevap aradığı bir diğer soru ise isyan ve Arap milliyetçiliği arasındaki ilişkidir. Üçüncü olarak İngiliz desteğinin isyan sürecinde ne derece belirleyici olduğu çalışmanın cevap verdiği bir başka sorudur. Bu soruların cevaplarını İngiliz Arşivlerinden yapılan çalışmalarda dönemin Arap fikir ve siyaset adamlarının hatırat ve kitaplarında aramayı tercih ettik. Ya da imkanlar bizi buna mecbur etti. Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme bağlamında benimsediği merkeziyetçi politikanın bölgedeki adem-i merkeziyet taleplerini artırdığını göstermiştir. Ayrıca, Şerif Hüseyin isyanı ile Arap milliyetçiliği arasında belirleyici bir ilişki olmadığını, milliyetçi kimliğin o dönemde bağımsızlığı isteyecek derecede olgunlaşmadığını ortaya koymuştur. Son olarak, İngiliz desteği olmaksızın bu hareketin başarıya ulaşma şansının olmadığı ortaya çıkmıştır.

Works done on Arab zones of Ottoman Empire are very limited. This work is the product of increasing interests on Arab zones of Ottoman Empire, and it is an attempt to cover the gap in this area. One of the questions that this work tries to answer is how the centralization policy which implemented by Ottoman Empire is effected the Arab Vilayets, and what the effects of this policy on the revolt. Another question that this work will try to answer is to reveal the relations between Arab nationalism and the Sharif Hussein Revolt. Thirdly, this work aims to answer what the effect of English contribution on success of the revolt. I have preferred to answer these questions by using the books which has been written by the contribution of English archive documents. And secondly, I have used the memories of the intellectuals and officials which have affected cruising of events or the opportunities that I have pressurized me to behave such. This work have revealed that the centralization policies adopted by Ottoman government have risen the demands for decentralization and there is no relation between Arab nationalism and Sharif Hussein revolt. Thirdly, I have revealed that English contributions are very decisive in successing of revolt.