Dini iletişimde hutbe

Abstract

SAU, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez ÖzetiTezin Başlığı: Dini letişimde HutbeTezin Yazarı: Kasım Kocaman Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sezai KÜÇÜKKabul Tarihi: 26 Haziran 2006 Sayfa Sayısı: VII ( ön kısım) + 124 (tez)Anabilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı: Din Eğitimiletişim, bir kaynaktan, bir hedefe çeşitli kanallar yoluyla yöneltilen bilgi, duygu, düşünce vetutum şeklindeki mesajların transferini ifade eden ve bu mesajların hedef tarafından algılanıp,neticesinde de yeni bir tutum ve davranış edinmeyi, var olan olumlu tutum ve davranışlarıpekiştirmeyi, olumsuz olanları değiştirmeyi amaçlayan bir etkileşim ve paylaşım sürecidir. Dinalanında ise bu belirtilenler dini iletişimi ifade etmektedir. Dini iletişimin yapıldığı faaliyetlerinbaşında ise hutbe gelmektedir. Hutbenin, dini mesajların geniş halk kitlelerine etkin ve başarılıbir şekilde iletilmesinde gereğince değerlendirilmediği yapılan çalışmalar ortaya koymuştur.Ancak letişim ve dini iletişim ekseninde hutbenin başlı başını bir çalışmaya konu olmadığı dagörülmektedir.Bu bağlamda çalışmanın konusu, dini iletişim faaliyeti olarak hutbenin gerçekleştirildiği zamanve mekân, kaynak kişisi mam-Hatip, masaj, kanal ve hedef kitle çerçevesinde, iletişim eksenlişekillenmiştir.Bu konuların araştırılmasında kaynak taramasının yanında kısmen de olsa şahsi gözlemlerimizdikkate alınmıştır. Kaynak tarama yöntemiyle iletişim, dini iletişim, sosyal psikoloji, din eğitimigibi sosyal disiplinler ile başta hadis olmak üzere diğer temel slam bilimleri kaynaklarından daistifade edilmiştir.Kitlelere dini mesajların iletiminde, hutbenin kutsal bir zamanda ve mekânda etkin bir diniiletişim faaliyeti olması için kaynak kişi konumundaki mam-Hatibin mesleki bilgiye, ahlakivasıflara, eğitim formasyonuna, genel kültür bilgisine ve iletişim tekniklerini uygulamabecerisine sahip olması gerekir. Bu gün hutbe konularını mam-Hatiple belirlememektedir. Bukonuda onların, olabildiğince edilgenlikten kurtarılması faydalı olacaktır. Hutbe konularınınzamana göre içeriklerinin yenilenmesi gerekir. Nitekim 1927 ve 2005 yılı hutbeleri bunugöstermektedir. Ancak bu yıllardaki hutbe konularında Diyanetin misyonu gereği siyasi vemuamelatla ilgili konulara hiç yer verilmemiştir. takad ve ibadetle ilgili konuların azlığı isedikkat çekmektedir. Ahlaki ve sosyal içerikli hutbelerin sayısı bir hayli fazladır. Bu arada 2005yılındaki hutbelerin yaklaşık yarısı önemli gün, gece, hafta ve aylara güncelliği sağlanmayaçalışılan hutbelerdir. 1927 yılında ise Cumhuriyetin ilk yılları olması hasebiyle muhtevalarınınçalışma, kazanma ve kalkınmayla ilişkilendirildiği hutbelerin sayısı oldukça fazladır. Hutbedemesajın tespit ve şekillendirilmesinde, hedef kitlenin bireysel, psiko-sosyal, kültürel ve coğrafiözellikleri dikkate alınarak, probleme/ihtiyaca yönelik, cemaat odaklı bir yaklaşımınbenimsenmesi, etkin iletişim açısından önemlidir. Hutbenin kağıttan okunması mecburikılınmıştır. Hutbenin sunulmasında sözlü ve sözsüz iletişim kanallarına, özellikle sesin ve bedendilinin kullanımına ağırlık verilerek, hutbeyi kağıttan okumanın dezavantajları da dikkatealınarak, gerçek bir iletişimin sağlanması için kılavuzlu konuşma yöntemi denenebilir. Hutbeylegerçekleştirilecek dini mesaj iletiminde, imam-hatibin iletişim becerisi, hutbe konusununcemaatin özellikleri ve problemlerine göre belirlenmesi ve içerik kazandırılması kadar, cemaatinde etkin dinleme ve algılama başarısını göstermesi gerekir. Dolayısıyla verimli ve başarılı biriletişim gerçekleştirilmesi bakımından cemaatin de yerine getirmesi gereken sorumluluklarınınolduğu göz ardı edilmemelidir.Anahtar Kelimeler: letişim, Dini letişim, Hutbe

Sakarya University Insitute of Social Sciences Abstract of Master?s/PhD ThesisTitle of Thesis: Khutbe in the Religious CommunicationAuthor: Kasım Kocaman Supervisor: Asist. Prof. Dr. Sezai KÜÇÜKDate: 26 June 2006 Nu. of pages: VII (pre text) + 124 (main body)Department: Philosophy and Religion Sciences Subfield: Religious EducationThe communication is an interastion and share process that expresses the transmission of amessage via several ways such as information, feeling, thinking and attitude from a source to anaim, that allow to acquiring new attitudes and behaviours as a result of the perception of themessages by the receivers, that aims at strengthening the negative ones. In religious area, thetransmission of religious feeling, thoughts and behaviours is expressing the religiouscommunication, and the khutbe comes at the first place in the means of religiouscommunication. It is wished that the khutbe becomes an efficient communication action.However, the studies made had brought up that the khutbe is not communicated to a widepopulation mass efficiently and successfully. It is also remarked that in the axial ofcommunication and religious communication, the khutbe is not a matter in itself.In the context, the subject of the study indicates the religious value of the place and time of therealisation of the khutbe considered as a religious communication and their importanceaccording to the communication. Besides, the study refers to the qualities of the source of thekhutbe or in other words the imam, necessary to have an efficient communication; the historicalevolution of the khutbe subjects that are the messages of the khutbe, the matters to be taken intoconsideration during the determination and content of the khutbe subjects; the contribution ofthe body language additionally to the presentation of the khutbe in the communication of themessage. It is also refers to the qualities, needs and responsibilities of the crowd(religiouscommunity) to have a productive khutbe.During the researches of these matters, our personal observations, even partial, were also takeninto consideration to the scanning of the sources. Via the method of social discipliens such asreligious education, social psychology, religious communanication, communication and othersources of fundamental Islamic science such as hadith were also used.During the transmission of the religious messages to the receiver masses, the imam has to ownethic and Professional qualities, education formation and general culture knowledge as well asskills of communication technique applications to have an efficient religious communication ofthe khutbe in a place and time sacred. Beside, the determination of the subject and matter of thekhutbe by the imam will be beneficial to save it from its passivity. Furthheremore, in thedetermination and figuration of the message of the khutbe, the appropriation of an approachfocused on the crowd directed towards the problem/need byb taking into consideration theindividual, psycho-social, cultural and geographic characteristics, is important for activecommunication. By taking into consideration the communication way verbal or not, especiallyconcentration on the use of the voice and the body, and the disadvantages in reading the khutbefrom the paper, it is possible to try the guide speaking system to have a real communicationduring the khutbe. The communication skill of the imam, the determination of the subject of thekhutbe according to the problem and the characteristic of the crowd as well as its content, thesuccess of an active listening and perception of the crowd must be showed during thetransmisson of the religious message realised via the khutbe. Consequently, to have a productiveand successful communication, you should not undervalue the fact that the crowd has also someresponsibilities to perform.Keywords: Communication, Religious Communication, Khutbe