Milli Mücadele'de bir vali: Sivas valisi Mehmet Reşit Paşa (1868-1924)

Abstract

Bu tez çalışmasında 1868-1924 yılları arasında yaşayan ve Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında önemli devlet hizmetlerinde bulunan “Mektubîzade M. Reşit (RONABAR) Paşa”nın hayatı incelenmektedir. Yaşadığı dönem ve bulunduğu görevler bakımından pek çok tarihi olaya şahitlik etmesine ve birçok eserde anılmasına rağmen; hayatının büyük bölümü karanlıkta kalan M. Reşit Paşa’nın kapsamlı bir şekilde araştırılması tarihi olaylara ışık tutması bakımından faydalı görülmüştür. 1900’lü yılların başında devlet hizmetine giren M. Reşit Paşa eğitimci, idareci, siyasetçi kimliği ile çeşitli Vilâyetlerde farklı görevlerde bulunmuştur. Onu meşhur eden olay ise II. Meşrutiyet’in ilanında Siroz Sancağı’ndan padişaha gönderdiği ültimatom telgrafı olmuştur. Balkanlar, Edirne, Kastamonu, Ankara, Akdeniz Adaları ve Sivas gibi önemli merkezlerde valilik ve mutasarrıflık yapan M. Reşit Paşa özellikle Sivas Valiliği sırasında Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu hareketini başlatması ve Sivas Kongresi’nin toplanması gibi önemli olaylara müdahil olmuştur. Osmanlı Meclis-i Mebusanı I.Türkiye Büyük Millet Meclis’inde milletvekilliği yapmış olan M. Reşit Paşa, 31 yıl 9 gün süren görev hayatında faydalı çalışmaları ve başarılı idareciliği ile Türk Millî Kurtuluş Mücadelesi’ndeki onurlu yerini almıştır. II. Meşrutiyet’in İlanı, I. Dünya Savaşı, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya geçişi, Erzurum ve Sivas Kongreleri, Heyet-i Temsiliye çalışmaları, Meclis-i Mebusan’ın açılması ve feshi, TBMM’nin açılışı, İnebolu Bombardımanı ve Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu Onun dönemine ait ve etrafında gelişen olaylardır. Araştırma sırasında çeşitli arşivlerin dokümanları, zabıt cerideleri, kitap ve makaleler, gazete ve süreli yayınlar ile hatıralar incelenip konuyla ilgili bulgulara ulaşılmıştır.

In the thesis, Mektubîzade M. Reşit Pasha’s life has been examined. He who lived in the period of 1868-1924 had a state-post both in last term of Ottoman Empire and in the early period of the Turkish Republic. Although he was treated in many works of art and he was a witness to the events in terms of the period and the duties he had, most of his life was unclear. The research on M. Reşit Pasha in detail is better to flash history. In 1900, having a post in the state he was well-known as a tutor, a governor and a politician in different Provinces such as; the Balkan, Edirne, Kastamonu, Ankara, Island in Mediterranean and Sivas. What made him famous was a telegraph which he sent to Sultan as a ultimatum in the second anouncemend of contitutional monarchy. As a governor in Sivas he helped Mustafa Kemal be Pioneer in the movement of Anatolia. He took part in the organization of Sivas Congress. As a parliament both in Ottoman and in the first Turkish Great National Assembly he served his administrative term took 31 years and 9 days with honour. His successfull administration is known in Turkish War of Independence. In his term many events took place this are; 2nd Announcement of Constitutionals Monarchy 1st World War Mustafa Kemal Atatürk’s initiative to Anatolia Congress in Erzurum and Sivas Opening and Closure of Ottoman Parliament The Opening of Turkish Great National Assembly Bombing in İnebolu The Foundation of Turkish Republic Lots of archival documents, written proceedings of TBMM, newspapers, the books and articles, newsletters and recollections were taken into consideration to do the best during the study.