Tobin vergisinin Türkiye’de uygulanabilirliği

Abstract

Nobel ekonomi ödülü sahibi James Tobin'in ortaya koyduğu Tobin Vergisi, Alman bilim adamı Spahn tarafından geliştirilmiştir. Yatırımcıların, ülkelerin döviz kuru ve faiz oranlarındaki dalgalanmalarından yararlanarak kazanç sağlamak amacıyla yapılan işlemlere spekülatif işlemler denir. Tobin Vergisi, bu hareketlerin neden olduğu olumsuz etkileri kontrol edebilmek amacıyla, sermaye transferleri üzerinde çok düşük oranlı bir vergi uygulanmasıdır.James Tobin tarafından %0,1-%0,5 gibi çok düşük oranlı olarak belirlenmiştir. Bu işlemlerin hacminin çok büyük olmasından dolayı elde edilecek gelir ise Dünya Bankası ve IMF gibi kuruluşların dikkatini çekmiştir. Nitekim 90'lı yıllarda Latin Amerika ülkelerinde başlayan, ülkemizi de etkileyen, kriz silsilesinde gerek IMF yaptırımları gerek kendi politikaları ile bir takım ülkeler Tobin Vergisini uygulamıştır. Türkiye'de uygulanmayan Tobin Vergisi, 2008 yılında başlayan küresel finansal kriz nedeniyle kısa vadeli sermaye hareketlerini kontrol edilmesi konusu ile gündeme gelmiştir. AB'de bazı üye ülkelerin Avrupa Birliğinde Tobin vergisi benzeri olan Finansal İşlemler Vergisini uygulama önerisi tartışmaları alevlendirmiştir.Tez konusuyla ilgili özellikle son zamanlarda bir çalışma yapılmamış olması literatüre sağlayacağı katkı açısından önemlidir. Yapılan araştırmada literatür tarama yönteminden yararlanılmış ve ayrıca internet üzerinden yapılan tarama ile elde edilen Türkçe ve İngilizce kaynaklar kullanılarak konu ortaya konulmuştur. Tobin vergisinin Türkiye'de uygulanabilirliği ile ilgili olarak sağlıklı bir sonuca ulaşmak amacıyla, Aracı Kurum ve Kuruluşlar, çeşitli gazete ve televizyon kanalının ekonomi yorumcuları ve akademisyenler ile mülakat yapılmıştır. Görüşmeler neticesinde elde edilen farklı düşünceler değerlendirilmiş ve böylece sonuca varılmıştır.

Tobin Tax is introduced by James Tobin, who has a Nobel Prize in Economics and developed by German scientist Spahn. The transactions carried out in order to make a profit is called speculative transactions in which investors are taking advantage of countries' exchange rate and interest rate fluctuations. Tobin Tax, is a kind of very low rate - tax application on capital transfers in order to control the negative effects caused by these movements.James Tobin determined the tax to be charged at low-rates such as %0,1-%0,5. Nevertheless, this tax attracted the attention of World Bank and IMF, since the income was very considerable due to high transaction volume of the mentioned processes. In 1990?s, in a series of economic crisis starting at Latin American countries and also affecting Turkey, Tobin tax is charged in several countries due to the policy of sanctions of IMF. Consecutive economical crisis and the global financial crisis starting at 2008 and ongoing even today have brought forward the question of controlling short-term capital flows in Turkey, which does not charge Tobin tax. The debate is incited by the suggestions of charging a financial transaction tax similar to Tobin tax, by some EU countries.Unavailability of recent study on the subject of this dissertation is significant in the sense of contribution it will make to the relevant literature. In the current study, together with literature research, internet-based Turkish and English resources are scrutinized. In order to reach healthy assumptions on the applicability of Tobin tax in Turkey, economists of certain intermediary institutions, economic commentators of several newspaper and television channels and academicians are interviewed. Concluding remarks are presented after the evaluation of these different perspectives.