ÖZET Anahtar kelimeler: Sıvı membran, emülziyon tipi sıvı membran, destek tipi sıvı membran, mobil taşıyıcı, yüzey aktif madde, bakır ekstraksiyonu. Sentetik membranlar tuz giderilmesinden, hidrokarbonların ayrılmasına kadar bir çok uygulamada potansiyel kullanım alanına sahip olmasından dolayı son yıllarda artan bir ilgiye sahip olmaktadır. Sentetik membran sınıflarından birisi olan sıvı membranlar, Li[l]tarafindan 1968 yılında bulunmuştur. Sıvı membranlarm kullanım alanlarından bazdan; atıksulardan kirleticilerin giderilmesi, hidrokarbonların ayrılması, biyotıp/biyokimyasal uygulamalar ve enzimlerin tutuklanması suretiyle gerçekleştirilen reaksiyonlardır. Prosesin seyreltik sulu çözeltilerde (250-1000 ppm Cu2+ içeren) etkin bir şekilde çalıştığı deneysel olarak görülmüştür. Çok seyreltik çözeltiler halinde nihai besleme çözeltisindeki bakır konsantrasyonun tek bir kademede 1 ppm in altına indirilmesi mümkün olmaktadır. Sıvı membran mobil taşıyıcı (LIX 84 veya LIX 860), organik çözücü (STA90 NS) ve yüzey aktif maddeden ibarettir. Muamele oranı, pH, sıyırma çözeltisinin asit muhtevası, taşıyıcı cinsi ve konsantrasyonu, kırıştırma hızı gibi, kütle transferini etkileyen faktörler incelenmiştir. Uygun olmayan şartlarda bu tip bir transfer mekanizması ile bakır iyonlarının membran içerisinden transferi mümkündür. Klasik solvent ekstraksiyon prosesi ile kıyaslandığında temas kademelerinde kullanılan kimyasal madde miktarı (reaktif ve çözücü) çok fazla miktarda azaltılmıştır. IX
THE EXTRACTION OF COPPER FROM DILUTE AQUEOUS SOLUTIONS BY LIQUID MEMBRANE PROCESS SUMMARY Key words: Liquid membranes, Emulsion type of membranes, supported liquid membrane, mobile carrier, copper extraction, surfactant. Synthetic membrane are potential use in many application from salt removal up to hydrocarbons separation. Therefore recently it has been a growing interest in the field. Liquid membranes, which are one class of synthetic membranes, have been discovered by Li [1] in 1968. Some of utilization areas of liquid membranes are the pollutant removal from wastewaters, hydrocarbon separation, biomedical/biochemical applications and enzyme immobilization. It has been seen that process efficiently works in an efficient way experimentally in dilute aqueous solution, especially containing Cu2+ ions ranged between 250 to 1000 ppm. In the case of very dilute solutions it is possible to reduce copper concentration below 1 ppm in a single stage. Liquid membrane consists of a mobile carrier (LIX 84 or LIX 860), organic solvent (STA90 NS) and surfactant. Such factors, that influence mass transfer as treatment ratio, pH, acid content of stripping solution, carrier type and concentration and mixing rate, have been investigated.
