Obeziteye yönelik tutum ve inançların geliştirilmesinde sağlık programlarının etkisi

Abstract

Etkili ve sürdürülebilir kilo kontrolü için stratejilerin belirlenmesinde, kilolu ve obez bireylerin hastalığa ilişkin tehdit algısı, fayda algısı, engel algısı ve sağlık değerine ilişkin algısının tanımlanması önemlidir. Kitle iletişim araçlarından televizyon, özellikle sabah kuşağında yayınlanan sağlık programları ile sağlık bilgisi edinmede eyleme geçirici unsur olarak kullanılmaktadır. Obezitenin medyadaki yansımasıyla ilgili çalışmalar bulunmasına rağmen, televizyonda yayınlanan sağlık programlarının bireylerin obeziteye yönelik tutum ve inanç geliştirmesinde etkili olup olmadığı ile ilgili çalışmalar yeterince aydınlatıcı değildir. Bu tezde, obezite problemi yaşayan bireylerin obeziteye yönelik tutum ve inanç geliştirmelerinde sağlık ile ilgili televizyon programlarının etkisini ölçmek amaçlanmıştır. Çalışmada, obezite sorunu yaşayan bireylerin sosyo-demografik özelliklerinin, bu kişilerin koruyucu sağlık davranışını gerçekleştirmesinde etkili olup olmadığı da incelenmiştir. Bu amaçla, Sakarya ilinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarına başvuran 365 kilolu ve obez birey üzerinde bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Dedeli ve Fadıloğlu (2011) tarafından geliştirilen Obezite Sağlık İnanç Modeli Ölçeği kullanılmıştır. Televizyonda yayınlanan sağlık programları ile ilgili 6 soru sorulmuştur. 2014 yılının Ocak ayında başlanan veri toplama süreci, 2014 yılının Mart ayında sonlandırılmıştır. Nicel verilerin analizi, frekans analizi, fark analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, cinsiyet ve medeni durum dışında kalan bütün sosyo-demografik özellikler ile obeziteye yönelik tutum ve inanç geliştirme arasında anlamlı bir farkın olduğu, ölçeklerin alt boyutları arasında anlamlı fakat zayıf bir ilişkinin olduğu ve sağlık programlarının obeziteye yönelik tutum ve inançların geliştirilmesinde zayıf bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Definitions of overweights and obese people' perceptions of disease-related threat, perceptions of benefit, perceptions of barriers and perceptions of health value are important in identification of strategies for effective and sustainable weight control. Although there are some studies related to reflection of obesity in the media, these studies are not informative enough whether health programmes have impact on developing attitutes and beliefs towards obesity. In this thesis, it is intended to measure the impact of television programs related to health for individuals who suffer from overweight and obesity in developing attitudes and beliefs towards obesity. In the study, it is also examined whether socio-demographic characteristics of individuals, that have problem with obesity, is effective in performing preventive health behaviors or not. For this purpose, a survey was conducted on 365 overweight and obese individuals, that is consulting to health facilities in Sakarya. Obesity Health Belief Model Scale, that is developed by Dedeli and Fadıloğlu (2011), was used in the research. 6 questions was prepared with regarding to health programmes on television. The process of data collection, that was started in January of 2014, was terminated in March of 2014. Quantitative analysis of the data was evaluated by the frequency analysis, difference analysis, correlation analysis and regression analysis. According to the survey, it can be said that exclude marital status and sex, all socio-demographic characteristics and development in attitutes and beliefs towards obesity have significant difference. There is significant but weak relationship between sub-dimensions of scale and health programmes have weak impact on development in attitutes and beliefs towards obesity.