Sabancı Müzesi kitap sanatları ve hat koleksiyonundan seçilmiş En’am-ı şeriflerde müzehhep ünvan sayfalarının tezhip sanatı açısından incelenmesi

Abstract

Tezhip, kültürümüzde kitapların süslenmesi hususunda önemli bir yere sahip geleneksel sanatlarımızdandır. Türklerin İslâmiyeti kabulünden sonra Kur'ân-ı Kerîmler, En'am-ı Şerif, Yasin-i Şerif gibi dua ve cüz kitapları, levhalar, murakkaalar gibi el yazması eserler tezhip sanatıyla süslenmiştir. Tez konusu olarak Sakıp Sabancı Müzesi Kitap Sanatları ve Hat koleksiyonunda bulunan 16 adet En'am-ı Şerif seçilmiş olup, bunların tezhip sanatı açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Tez konusu olarak incelenen En'am-ı Şeriflerin unvan sayfasında yer alan tezhipler, 16.yüzyıl ilâ 19.yüzyıl arasında, devirlerin üsluplarındaki tezyinatın değişim ve gelişmelerine paralel olarak görülür. Tez konusundaki amaç, yazmalardaki tezyinatın tezhip sanatı açısından analizini yaparken ayrıca yazmaların muhteviyatı hakkında da bilgi vermektir. SSM. Koleksiyonundan seçilen En'am-ı Şerif el yazmalarının tezhipli alanları, yüzyıllarına göre; motifleri, renkleri, kompozisyon ve sayfa şemaları açısından ayrı ayrı incelenmiş, sayfa analizleri açıklamalar ve çizimlerle desteklenmiştir. Yapılan tez çalışmasının Geleneksel Türk Sanatlarına ve Sanat Tarihimize katkıda bulunacak nitelikte olmasına dikkat edilmiştir.

Illumination is one of our traditional arts which have an important place in the decoration of books in our culture. After the acceptance of the Islam of the Turks, the manuscripts such as the Holy Qur'an, En'am-ı Şerif, and Yasin-i Şerif and Cuz books and as well as the murakkaas, were adorned with the art of illumination. As the subject of the thesis, 16 pieces of En'am-ı Şerif were selected in Sakıp Sabancı Museum's Book Arts and Calligraphy collection and these were evaluated in terms of the art of illumination. The illumination on the opening page (unvan sayfası) of the En'am-ı Şerif which are examined as the subject of the thesis, are seen parallel to the changes and developments of the styles of ornament in the between the 16th and 19th centuries. The aim of the thesis is to give information about the content of the manuscripts while analyzing the ornament in the manuscripts in terms of the art of illumination. The Illuminationed areas of the En'am-ı Şerif manuscripts selected from the collection are examined separately inte sense of motifs, colors, composition and page according to the centuries and it are supported to page analyzes with explanations and drawings.