Çağdaş sanatta ölüm temasının etik ve estetik açıdan incelenmesi

Abstract

Reformasyon paralelinde Memento Mori kültünün resim sanatına yansıması ve savaşların sanatçılar üzerindeki etkisi, ölüm temalı Vanitas resimlerine yansımıştır. Bu dönem resimlerindeki ölüm temsilleri fotoğraf sanatını da etkilemiş; ölüm imgeleri fotoğraf sanatına da yansımıştır. Sanatçıların savaşa karşı eleştirel bakışları, ölümü hatırlatıcı imgelerin resimlerde kullanılması, modern estetik bağlamında görülmek istenmeyenin temsil edilmesi ve dışavurumcu anti-estetikle birlikte sanatta yeni tartışmalar ortaya atarken, izleyicide beğeninin aksine şok etkisi yaratmıştır. Sanatçı tarafından sanatsal imge aracılığıyla varoluşa yöneltilen eleştirel bakış, izleyici ve eleştirmenlerce estetik ve etik ifadenin yönü açısından değerlendirilmiştir. Ölüm imgesinin vurgulanması ve görselleşen anlama dikkat çekmek amacıyla şiddetli görüntülerin sanatsal ifadesine dahil edilmesine; izleyiciler ve eleştirmenler tarafından muhalefet edilmiştir. Bunun gerekçesini anlamak için sanatın kat ettiği estetik ve etik süreçlere tarihsel gelişimine baktığımızda, klasik dönemde idealize edilen güzellik; reform hareketleri sonrasında yaşamsal etiği amaç edinen gerçekliğin görünüşleri ve 19. yüzyıl itibariyle klasik sanatın sorgulanması paralelinde karşılaştığımız modern estetik süreçlerinde, çoğu zaman çirkinliğin görüntüsünden kaçınıldığı görülmektedir. Yani modern estetiğin alışkanlıkları ile bakan izleyici açısından göze hoş gelen, estetize edilmiş görüntü dışında kalan şiddet içerikli imgeler gayri meşrudur; dolayısıyla izleyiciyi şok eder. Bu durum modernizmin estetik de dahil olmak üzere temel kavramlarını eleştiren postmodern kuramın ve sanatsal eğilimlerin cıkış noktasını oluşturur. İşte bu ortamda çağdaş sanat işi politik ve provakatif bir tavrı benimseyerek modern estetiği alt üst eder yeni bir etik ve estetik, düzen/düzensizlik önerir. 1960 sonrası sanat hareketleri içerisinde bedeni malzeme ederek çalışan pek çok sanatçı, ölüm temasını ölüme yakın performanslarla veya bedeni malzeme eden dijital medyumlarla sergiler. Böylelikle bu temayı bir imge olmaktan çıkartarak, teatral bir deneyim alanı gibi sunarlar. Yaşamın sanata dönüştüğü bu süreçte, ölüm teması da hayatın içinde bir performans biçimine dönüşürken, bu performanslar izleyici açısında bireysel etik sorunsalları gündeme getirmiştir. Modern sanat içinde temsil bağlamında yine estetiğin bir kanalı olan anti estetik çerçevesinde biçimlenen ölüm teması, 1960 sonrası sanat formlarında etik bir mesele olarak sunulmuştur.

In the parallel of Memento Mori culture's reflection on the art of painting, and the effects of wars over the artists, have influences on the Vanitas pictures themed death. The death representations in his paintings during that period influenced his art of photograph; the death images were reflected on his photos, too. The artists' critical points of view towards war, the usage of images reminders of death, the representation of what not to be seen in the context of modern aesthetics and with the anti-aesthetics expressionism, while bringing up new arguments in art , caused a shocking effect on the visitors on contrary to joy. The critical point of view towards existence via artistic images by the artist, was assessed by the visitors and the critics in terms of ethic and aesthetic expressions. With the emphasis on the image of death and in order to draw attention to visualized meaning, implicating violent images to the artistic expressions raised opposion from the visitors and the critics. In order to understand its basis,when we look throught the art's historical development in terms of aesthetics and ethics, it is clearly seen that the beauty had been idealized during the classical period, after the reform movements, the images of the truth aim to have vital ethics and the modern aesthetics processes we encountered while critisizing the classical art beginning the 19th century, it is mostly seen that, the ugliness' scenery have been avoided. That is,the violence content images fallin out of the images which seem lovely to the viewers who look throught the modern aesthetics habits, and beautified scenes are illicit, hence they shock the viewers. This situation generates modernism's starting point of the artistic tendencies and post modern doctrine that critisize the basic concepts including aesthetics. Under these circumstances, modern art work embracing a politic and provocative attitude,puts forward a new ethics and aesthetics and harmony/disharmony demolishing the modern aesthetics. In the artistic movements after 1960s, many artists working on bodies as material, represents the death theme with performances close to death or with the digital mediums using bodies as materials. In that way,they free this theme out of being an image, they present it as a theathrical experience zone. In this process when the life turns into art, as the death theme changes its shape into a performance in life, these performances bring up personal ethic problems in terms of the viewers. The death theme coming into shape in the frames of anti- aesthetics which is an arm of the aesthetics in the concept of representation in modern art, has been represented as an ethical matter in the art forms after 1960s.