Bölgesel kalkınmada kalkınma ajanslarının rolü : MARKA örneği

Abstract

Endüstri devrimiyle başlayan makineleşme süreci, dünya üzerinde belirli bölgelerde yoğunlaşmaya ve o bölgelerin diğer bölgelere kıyasla daha fazla gelişmesine sebep olmuştur. 1900'lerin başında ciddi boyutlara ulaşan farklılıklar, günümüzde de ülkelerin büyüme ve kalkınmasını yavaşlatan bir sorun haline gelmiştir.1933 yılında Amerika'da kurulan TennesseValleyAuthority (TVA) bölgelerarasında meydana gelen farklılıkları azaltmak için yapılan ilk çalışma olmuştur. Daha sonralarda İkinci Dünya Savaşı'nın olumsuz etkilerini yok etmek için yeniden yapılanma faaliyetleri sonucu Avrupa'nın birçok bölgesinde politika üreten oluşumlar ortaya çıkmıştır. Bilhassa 1950'li yıllarda kendini göstermeye başlayan küresel rekabetçi ekonomiler, yerel ölçekte iş birliğini gerekli kılan bazı oluşumları hemen hemen zorunlu hale getirmiştir. Bölgesel Kalkınma Ajansları da bu oluşumlar içerisinde bölgelerarası farklılıkları azaltmada dikkat çekici bir formül olmuştur. Türkiye'de bölgesel kalkınma ajansları, 2000'li yıllarında başında AB'ye üyelik sürecinin hızlanmasıyla eşanlı bir ivme kazanmıştır. Konu kapsamında hazırlanan çalışma, Türkiye'de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının ulusal kalkınma planları çerçevesinde belirlediği stratejilere dayanılarak yapılan planların, bölge üzerindeki etkisini inceleme amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Türkiye'de bölgesel kalkınma ajanslarının gelişimi ve uygulanması hakkında bilgiler verilerek 26 ajanstan biri olan, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA)'nın yapısı ve faaliyetleri değerlendirilmiş, bölge kalkınması olan etkileri incelenmiştir. Ajansın 2010 ve 2016 yılları arasında yapmış olduğu Proje Destekleme faaliyetlerinin bölge kalkınması üzerine etkisi; İthalat, İhracat ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla gibi göstergeler ışığında Granger Nedensellik Testi ve En Küçük Kareler Yöntemi analiz edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler neticesinde, ajansın bölgesel kalkınma üzerine olumlu etkileri ekonometrik analizlerle desteklenmiştir. Kısa dönemde bölge içerisinde ortaya çıkan olumlu tablo, ajansın bölge gelişiminde kilit bir rol oynadığını göstermektedir. Uzun dönemde sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin gerçekleşmesi için itici bir güç olacağı düşünülmektedir.

The process of mechanization, which started with the industrial revolution, caused concentration in certain regions in the world and increased these regions compared to other regions. The differences that reached serious dimensions in the early 1900s have become a problem to slow down the growth and development of countries today. The Tennessee Valley Authority (TVA), founded in 1933, was the first to reduce the differences between the regions. Later, in order to eliminate the negative effects of the Second World War, as a result of restructuring activities, policy-producing formation semerged in many parts of Europe. In particular, global competitive economies, which began to show themselves in the 1950s, have almost made some formations necessary for cooperation on a local scale. Regional Development Agencies have also been remarkable in reducing regional disparities in these formations. In Turkey, the regional development agency, has gained momentum in a uniform acceleration of the accession process in the early 2000s. Work prepared under this topic, Regional Development Agencies within the frame work of national development plans based on the strategy set by the plan made in Turkey, has emerged in order to examine the impact on the region. In this study, giving information about the development and implementation of regional development agencies in Turkey 26, one of the agency, Doğu Marmara Development Agency (MARKA) 's structure and activities evaluated, regional development effects that were examined. The effect of the Project Support activities carried out by the Agency between 2010 and 2016 on regional development; In the light of indicators such as Import, Export and Gross Domestic Product, the Granger Causality Test and Least Squares Method were analyzed. As a result of the evaluations, the positive effects of the agency on regional development were supported bye conometric analyzes. The positive picture that emerged in the region in the short term shows that the agency plays a key role in regional development. It is thought that it will be a driving force for the realization of sustainable development targets in the long term.