Dede Korkut Hikâyeleri’nde yapım eki

Abstract

Dede Korkut Hikâyeleri, içeriği bakımından edebiyat çalışmaları; Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini temsil etmesi bakımından da dil incelemeleri için sıkça başvurulan eserlerden biri olmuştur. Eser için yapım ekleri açısından müstakil bir inceleme yapılmamış olması çalışma konusunun seçiminde belirleyici faktör olmuştur. Türkçenin eklerinin yapım eki ve çekim eki olarak tasnif edilmesi dilcilik çalışmalarında kabul gören bir görüş olmakla beraber birtakım sorunları da bünyesinde barındırmaktadır. Çalışmamızın amacı Dede Korkut Hikâyeleri'ndeki yapım eklerini tespit ederek fonksiyona dayalı bir yapım eki sınıflandırması sunmaktır. Bu noktadan yola çıkılarak çalışmamızda, öncelikle mevcut dil incelemelerinde yapım eki ile ilgili yapılan açıklamalara yer verilmiş; daha sonra ise yapım ekinin görevi ve Türkçenin ekleri arasındaki yeri tarafımızca açıklanmıştır. Dede Korkut Hikâyeleri'nden fişleme yöntemiyle tespit edilen yapım eki örnekleri önce fonksiyonları itibariyle sıralanmıştır. Daha sonra ise yapım eklerinin şekilleri, ekleşme bilgisi açısından incelenerek listelenmiştir. Eserdeki yapım eklerinin hem şekil hem de fonksiyon açısından ne gibi özellikler taşıdığı ve bu eklerin eserin içeriği ile ilişkisi Sonuç bölümünde ifade edilmiştir. Yapım eki görevini üstlenen şekillere alfabetik olarak Ekler Dizini bölümünde sıralanmıştır. Yapım eki alarak anlamı değişen sözcüklerin anlamlarıyla birlikte alfabetik bir şekilde listelendiği sözlüğe ise Ek bölümünde yer verilmiştir.

Dede Korkut Stories is one of the works that are frequently used for language studies in terms of reflecting the language features of Old Anatolian Turkish and for literature studies in terms of content. The fact that the work was not examined in terms of derivational suffixes was the determining factor in the selection of the study subject. Linguistic studies present an opinion that classification of Turkish suffixes is identified as derivational suffixes and inflectional suffix, but this opinion also contains some problems. The aim of this study is to present a function-based derivational suffix classification by determining Derivational Suffixes in Dede Korkut Stories. Therefore, this study stated the explanations about the derivational suffix in current linguistic studies, and duty of derivational suffix and its place among the Turkish suffixes respectively. In the introductory section, the derivational suffix samples from Dede Korkut Stories identified by the plug-in method is listed in terms of their functions. Afterward, the shapes of derivational suffix are examined and listed in terms of suffixation. In the conclusion section, it is stated what kind of features the derivational suffixes in the story have in terms of functions and shapes, and the relationship of these suffixes with the content of the story. In the Suffixes Index, the figures that undertake the derivational morpheme are given in alphabetical order. In the Appendix section, the words with a new meaning by taking the derivational morphemes are listed in alphabetical order and given their meaning.