Bilecik ili Söğüt ilçesi ve civarındaki killerin mühendislik özellikleri ve endüstriyel açıdan kullanımının değerlendirilmesi

Abstract

Endüstriyel hammaddeler arasında kil mineralleri kullanım alanları açısından yaygın alanlar bulmaktadır. Özellikle ülkemizdeki mevcut işletmeler açısından ve hammaddeye yakınlık üretim maliyetleri açısından çok önemlidir. Bu nedenle kil minerallerinin bulunduğu Söğüt bölgesi ve civarı killerinin de araştırılarak özelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bölgedeki kil ocak işletmelerinin uzun yıllar öncesinden açık ocak işletmeciliği ile aktif olarak işletildikleri bilinmektedir. Ocaklarda yapılan yanlış ocak işletmeciliği neticesinde ocakların verimlilikleri azalmaktadır. Bilecik ili Söğüt ilçe killerinin mühendislik özellikleri XRF, sismik hızlar ve zemin özelliği incelenmiştir. Elde edilen değerler ile endüstriyel kullanımdaki kil minerallerinin içerik değerleri karşılaştırılmıştır. Veriler çeşitli grafik, harita ve regresyon işlemleri ile ilişkiler kurulmuştur. Her ocağın P dalga hızı(Vp), SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 değerlerinin ortalamaları alındığında ve varyans değerleri araştırıldığında Vp - SiO2 arasında r2= - 0,7266 değeri, Vp - Al2O3 arasında r2= - 0,2546 değeri, Vp - Fe2O3 arasında r2= 0,6712 değeri, Al2O3 - Fe2O3 arasında r2= - 0,4632 değeri, SiO2 - Fe2O3 arasında r2= - 0,802 değeri hesaplanmıştır. Bulunan ilişkiler ocaklardan alınan numunelerin kullanım alanlarını belirlemek için kullanılmıştır. Yapılan çalışma ile bölgedeki killerin özellikle seramik sanayii ve refrakter sanayiinde hammadde olarak kullanıma uygun oldukları gerekli zenginleştirme işlemleri yapılması durumunda ise ekonomik değerlerini arttırarak diğer endüstri alanlarında da değerlendirilebileceği kanaati oluşmuştur.

Among the industrial raw materials, clay minerals find more common usage areas. Especially in terms of the existing enterprises in our country, the proximity to raw materials and production costs, clay minerals are very important. Therefore, it is necessary to determine the characteristics of the clays of Söğüt and its vicinity. When the average P wave velocity (Vp), SiO2, Al2O3 and Fe2O3 values of each quarry were taken and variance values were investigated Vp - SiO2 between r2 = - 0.7266 value, Vp - Al2O3 between r2 = - 0.2546 value, Vp - Fe2O3 value between r2 = 0.6712, Al2O3 - Fe2O3 between r2 = - 0.4632 value, SiO2 - Fe2O3 between r2 = - 0.802 value was calculated. It is known that the clay cookers in the region have been actively operated with open pit operations for long years. As a result of the wrong quarry operations in the quarries, the efficiency of the quarries is reduced. Engineering properties of Söğüt district clays of were investigated in terms of XRF, seismic velocities and soil characteristics. The obtained values and the content values of clay minerals in industrial use were compared. Data were related with various graphs, maps and regression processes. The relationships found were used to determine the usage areas of the samples taken from the quarries. It is believed that the clays in the region are suitable for use as raw material especially in ceramic and refractory industries, and after the necessary enrichment processes, it can be evaluated in other industrial areas by increasing their economic values.