Japon üretim ve yönetim tekniklerinin Türkiye'de uygulanabilirliği ve Sakarya'da bir Japon işletmesinde örnek olay

Abstract

ÖZET Anahtar Kelimden Japonlaşma, Bağımlılık, Güç, Tam Zamanında Üretim, Toplam Kalite Yönetimi, İnsan Kaynaklan Yönetimi 1980'li yılların sonlarında pek çok batılı şirketin Japon yönetim modeline göre üretim süreçlerini organize etmeleri Japonlaşma terimiyle tanımlanmıştır. 1988 yılında Ackroyd Japonlaşma kavramını, Doğrudan Japonlaşma, Uyarlanmış Japonlaşma ve Tam Japonlaşma kavramlarıyla alt başlıklara ayırmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de faaliyet gösteren bir Japon şirketindeki Doğrudan Japonlaşma incelenmiştir. Doğrudan Japonlaşma ile Japon şirketlerinin başka ülkelerde yaptığı doğrudan yatırımlar ve bu yatırımlarda Japon şirketlerinin kendi yönetim sistemlerini kurma gayretleri ve bu gayretlerin insan kaynaklan yönetimi ile tedarikçi ilişkileri üzerindeki etkileri tanımlanmaktadır. Japonlaşma kavramı altında tam zamanında üretim ve toplam kalite yönetimi üretim süreci üzerindeki değişimi açıklarken Japon yönetim sisteminin işletilmesi hem bu üretim tekniklerinin kabulünü hem de bu üretim teknikleri ile insan kaynakları yönetimi arasında uyumlu hareketi gerektirmektedir. Ancak, üretim sürecinde yer alan bütün aktörler arasında Japon yönetim sisteminin iç bağımlılığı dramatik bir şekilde arttırdığı da ortaya konulmaktadır. Bu bağımlılık özellikle çalışanlar ve tedarikçiler üzerinde ortaya çıkmaktadır. Japonlaşmanın yorumlanmasındaki teorik çerçeve bu bağımlılığın azaltılmasında güç ve kontrol arasında bir koordinasyonun Japon şirketlerince kullanıldığına dayanmaktadır. Araştırmamızda Japon firmasının bağımlılıkla mücadele edebilmek için insan kaynaklarına yönelik çeşitli kontrol tekniklerini uyguladığı tespit edilmiş ve örgütün amacının yerel şartlara uyum göstermiş Japon teknikleriyle iş gücünün kontrolünü arttırmak olduğu görülmüştür. IX

Key Words: Japanization, Dependency, Power, JIT ( Just In Time), TQM (Total Quality Management), Human Resources Management The term "Japanizationn is used to introduce models promoted by various movements in management thinking that explain changes in the way in which Western industry manages its production processes. Ackroyd et ai ( 1988) have described these processes and have labelled "Direct "Mediated" and " Full" Japanization. In this study we researched Direct Japanization in a Japanese plant in Turkey. Direct Japanization re