Küresel koşulların Türkiye akademik sözlü çeviri eğitimine etkisi : müfredat analizi ve sözlü çeviri temsilcilerinin görüşleri üzerine bir inceleme

Abstract

Küreselleşme olgusu etkisini farklı mesleklerde olduğu gibi sözlü çeviri mesleğinde ve piyasasında da hissettirmektedir. Böylelikle çeviri yapılan alanlar ve talep gören diller çeşitlenerek sözlü çeviri hizmetinde yeni bilgi ve becerilere yönelik talep oluşturmaktadır. Yabancılarla iletişim kurmak yabancı dilin ötesinde çeşitli beceriler gerektirmektedir. Sözlü çeviri sürecinde gerekli olan bilgi ve beceriler sözlü çeviri yapılan alanlar incelendiğinde belirginleşmektedir. Küreselleşme olgusuyla ortaya çıkan bu alanlarda anlaşılır olmak için sözlü çeviri sürecinde sözlü çeviri edincine sahip olan profesyonel sözlü çevirmenlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı küreselleşmenin sözlü çeviri piyasasına etkisinin eğitime yansıması, sözlü çeviri edinç modellerinin eğitim programlarına yansıması ve sözlü çeviri piyasasının eğitimden beklentileri müfredatlarda yer alan sözlü çeviri dersleri ile analiz etmektir. Çalışmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Sözlü çeviri piyasasının durumu ve beklentileri tespit edilmeye ve sözlü çeviri eğitiminin bu beklentilere ne derece yanıt verebildiği belirlenmeye çalışılmıştır. Sözlü çeviri piyasasının durumunun tespit edilmesi için Çeviri İşletmeleri Derneği'nin 34 temsilcisine 41 sorudan oluşan bir anket internet üzerinden uygulanmıştır. Çoktan seçmeli, sıralamalı ve açık uçlu sorulardan oluşan anketle çeviri piyasasının güncel durumu ve değişen ihtiyaçlar çerçevesinde çeviri eğitiminden beklentileri tespit edilmiştir. Daha sonra çeviri eğitiminin bu beklentilere ne derece yanıt verdiğini bulabilmek için doküman inceleme yöntemiyle çeviri bölümlerinin müfredatlarında sunulan sözlü çeviri derslerinin edinç odaklı incelenmesi yapılmıştır. Çalışmada Türkiye'den 4 devlet ve 2 vakıf üniversitesinde lisans düzeyinde eğitim sunan mütercim-tercümanlık bölümleri örneklem olarak analiz edilmiştir. Bu bölümlerde sunulan sözlü çeviri derslerinin içerikleri ve amaçları bütünce olarak kullanılıp analiz edilmiştir. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı bu analizde, tema ve kodlar, sözlü çeviri edinç matrisi ve Kautz (2002) öğrenme hedeflerine dayanarak oluşturulmuştur. Sözlü çeviri edinç matrisi ise Kutz (2010), Pöchhacker (2000) ve Albl-Mikasa'nın (2012) sözlü çeviri edinç modellerine ve sözlü çeviri piyasasına uygulanan anket sonuçlarına dayanarak oluşturulmuştur. Öncelikle her üniversite tek tek ele alınarak edinç odaklı bir ölçüm yapılmıştır ve elde edilen sonuçlar derslerin saat bakımından grafiklerde sunulmuştur. Analizin bir diğer aşamasında inceleme detaylandırılarak farklı üniversitelerde yer alan bölümler birbiriyle kıyaslanarak yorumlanmıştır. Piyasa temsilcilerinin doldurduğu anket ve müfredat incelemesi sonucunda sözlü çeviri eğitimine yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The phenomenon of globalization has affected the profession and market of interpreting, as well as other professions. Thus, the fields of translation and the languages demanded are diversified, creating a demand for new knowledge and skills in the interpreting service. Communicating with foreigners requires various skills beyond the knowledge of foreign language. Knowledge and skills required in the process of interpreting become evident when the areas of interpreting are examined. In order to be comprehensible in these areas, arising with the phenomenon of globalization, professional interpreters, who have interpreting competence, are needed. The aim of this study is to analyze the effects of globalization on the interpreting market; to analyze the effects of interpreting competence models on the interpreting curricula and to analyze the expectations of interpreting market from the interpreting education in comparison with the interpreting lectures on the curricula. The study employed quantitative and qualitative research methods. The situation and expectations of the interpreting market have been indentified and the extent to which interpreting training can respond to these expectations has been analyzed. In order to determine the status of the interpreting market, an online questionnaire consisting of 41 questions was administered to 34 representatives of the Çeviri İşletmeleri Derneği (Association of Translation Companies). The study determined the current situation of the interpreting market and the expectations of market from the interpreting education within the framework of changing needs via the questionnaire, consisting of multiple choice, ranking and open-ended questions. Afterwards, in order to find out to the extent to which interpreting education meets these expectations, the interpreting courses given in the translation and interpreting departments were analyzed with a focus on the interpreting competence, by employing document review method. Interpreting courses in the four state and two foundation universities offering bachelor degrees in translation and interpreting have been selected as sample and analyzed. The contents and objectives of the interpreting courses presented in these departments have been employed as the corpus and analyzed with the content analysis method. For the content analysis method, the themes and codes were formulated based on the interpreting competence matrix and the learning objectives presented by Kautz (2002). Interpreting matrix was formulated based on the models presented by Kutz (2010), Pöchhacker (2000), and Albl-Mikasa (2012), as well as the results of aforementioned the questionnaire administered to the representatives of the interpreting market. Firstly, each university has been taken into consideration one by one and competence-focused evaluation has been conducted; the results have been presented in graphs in terms of hours of courses. Afterwards, the analysis was detailed and the departments were compared with each other. As a result of the questionnaire and curriculum analysis completed by market representatives, various suggestions have been presented for interpreting education.