Yeni Türk Edebiyatı sahasında yazılmış edebiyat tarihleri üzerine bir araştırma

Abstract

Elinizdeki çalışma yeni Türk edebiyatı sahasında yazılmış Türk edebiyatı tarihi olma iddiası ve vasfı taşıyan eserlerin ortaya çıkış ve gelişim sürecini, metodolojik yapısını ve problemli görülen yönlerini açığa çıkarmak maksadıyla hazırlanmıştır. Bu maksatla birinci bölümde, tarih, edebiyat ve edebiyat tarihi açısından metodolojik bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise edebiyat tarihçiliğini hazırlayan çalışmalar ile edebiyat tarihçiliğinin oluşum süreci açıklanmaya gayret edilmiş; incelememize dâhil ettiğimiz edebiyat tarihleri tanıtılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde de bu edebiyat tarihleri tespit edilen problemler etrafında incelenmeye çalışılmıştır. Ele alınan eserlerin incelenmesinde edebiyat tarihinin kendisinden önceki eserlerle ilişkisi, yazılış amacı, ilmî referansları, eserin düzenleniş biçimi, yazarın edebî eserlere yaklaşımı gibi hususlara dikkat edilmiş; eserlerin metodolojik yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemede modern anlamdaki edebiyat tarihçiliğindeki ilk ilmî kırılmanın Mehmet Fuad Köprülü ile gerçekleştiği görülmüştür. Tezkirelerin edebiyat tarihini XIII. yüzyıl Anadolu sahasından başlatmasına karşılık Köprülü'nün eserinde Türk edebiyatı tarihi Türklerin Orta Asya'daki varlıklarından itibaren alınmıştır. Cumhuriyet dönemi edebiyat tarihlerini olduğu kadar Cumhuriyet ideolojisini de şekillendiren bu paradigma değişikliği ulus edebiyatı yaratma düşüncesi ile yakından ilişkilidir. Köprülü'den sonraki edebiyat tarihlerinin ise Köprülü'yü taklit ettikleri, pek çoğu ders kitabı olarak hazırlanan eserlerin Milli Eğitim Bakanlığı'nın lise müfredatı çerçevesinde meydana getirildiği tespit edilmiştir. İkinci ilmî kırılma ise Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi ile birliktedir. Birçok yöntemi bir arada kullandığı eklektik metodu ve sanatçı bakış açısıyla oluşturduğu edebiyat tarihi Tanpınar'ı edebiyat tarihçiliği içerisinde ayrı bir mevkide değerlendirmemizi zorunlu kılmaktadır. Bundan sonra ise edebî şahsiyetler ve edebî eserler üzerinden kurgulanan edebiyat tarihçiliğinin aksine edebî türleri merkeze alan, Batı'daki örneklerinden hareketle edebiyat tarihini görsellerle destekleyen, edebiyat tarihine yaklaşımda Marksist estetiğin ve Yeni Tarihselciliğin bakış açılarını kullanan, pek çok yazarın yazılarının bir araya getirilmesi ile hazırlanan edebiyat tarihleri de mevcuttur.

The present study aims to reveal the emergence and development process, the methodological structure and problematic aspects of the literary works, claiming to be and being the history of the Turkish literature, written during the new Turkish literature field. To that end, a methodological framework was drawn in the first chapter in regards to the history, literature and literary history. In the second chapter, studies laying the foundation of literary historiography were presented and the development of literary historiography was elucidated. The literary histories included in the study were presented. In the third chapter, these literary histories were analyzed within the framework of identified problems. The relationship of the literary works with the previous works in the literary history, the author's aim of writing, the scientific references, the adjustment of the literary work, the author's approach to the literary works were paid attention in the analysis of the literary works; and the methodological structure of the works were revealed. The analysis revealed that the first scientific fraction in the literary historiography in the modern sense was realized by Mehmed Fuad Köprülü. Although the collections of biographies take the 13th century Anatolia as the starting point of the literary history, Köprülü starts the Turkish literary history from the Turkish existence in Central Asia in his works. This paradigm shift, shaping the Republican literary history as well as the Republic ideology, is closely associated with the idea of creating a national literature. It was found that the literary histories after the Köprülü followed him, and many of these works were prepared as the course books within the framework of the National Education Ministry High School curriculum. The second scientific fraction was associated with the Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı (Nineteenth-century Turkish Literature) work of Ahmet Hamdi Tanpınar. This literary history, written with an eclectic method in which he used different methods and with an artistic perspective, obliges us to evaluate Tanpınar in a different position in the literary historiography. Henceforward, instead of literary historiography structured on the literary personalities and literary genres, literary history works, prepared by the writings of many authors, taking the literary genres as center, supporting the literary histories with images with reference to the Western examples, employing the Marxist aesthetics and New Historiography perspectives to the literary history also exist.