Yavuz, Hakan; Değirmenci, Tunahan; Sakarya Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Maliye
Abstract:
Önsöz
Çevre kavramı birçok açıdan ele alınabilmektedir. Kavramın fen bilimlerini ilgilendiren yönü
daha fazla incelenmekle birlikte, sağlık, ekonomik, sosyal ve tarihi boyutu da bulunmaktadır.
Bu nedenle çevre ile ilgili konular farklı alanlarda çalışan çok sayıda araştırmacının ilgisini
çekmektedir. Çevre sorunlarının birçok nedene bağlı olarak artması, bu sorunların çözümü
için devlet müdahalesini zorunlu hale getirdiği için mali araçların kullanım alanı da
genişlemiştir. İki disiplinin birbirine yaklaşması müdahale amaçlı araçlar aracılığıyla
olduğu kadar, kamu teşviki amaçlı araçlarla da olmaktadır.
Kirlilik, sürdürülebilir büyüme, alternatif enerji, doğal kaynaklar, kentleşme, yoksulluk,
akaryakıt, emisyon ve daha birçok konunun mali araçlarla ilişkisi araştırma konusu
yapılmaktadır. Özellikle son yıllarda; küresel ısınma, mevsimsel değişiklikler, yoksulluk,
küresel salgınlar/hastalıklar, ozon tabakasında görülen incelme, buzulların erimesi gibi
çevre sorunları mali ve ekonomik tedbirleri de arttırmıştır. Bu tedbirler çevreye ilişkin
sorunları ortadan kaldırmasa da, sorunların bertarafı için farkındalık oluşmasını
sağlamaktadır. Çevre sorunları veya çevre kirliliği ile mücadelede mali araçlar kapsamında
ilk olarak akıllara vergi gelse de yıllar itibariyle artan sorunlar yeni araçları/müdahale
araçlarını gündeme getirmiştir. Günümüzde birçok ülkede uygulanan çevre vergilerinin yanı
sıra; harç, teşvik/sübvansiyon, fon, ücretlendirme/fiyatlandırma, depozito, cezalar, vb.
mali araçların kullanım alanı giderek genişlemektedir. Bu süreç iki disiplini birbirine daha
da yaklaştırmıştır.
Bu kitapta da yirminci yüzyıldan itibaren çevre sorunlarının artmasına paralel olarak, bu
sorunlara çözüm üretme sürecinde birbirlerine yaklaşan maliye ve çevre disiplinlerini
ilgilendiren çalışmaların derlemesi yapılmıştır. Bu amaçla kitapta 8 adet çalışma
bulunmaktadır. Bu çalışmalardan ikisi; Sakarya özelinde çevre hizmetlerinden memnuniyet
ve akaryakıt alımı nedeniyle ödenen vergilerin muhtemel etkilerine yönelik ampirik
araştırmadır. Diğer çalışmalar ise; çevre alanında oldukça önemli olan sürdürülebilir
kalkınma yaklaşımı, çevre temizlik vergisinin vergi adaleti karşısındaki durumu, gelecekte etkisi daha da artacağından şüphe olmayan elektrikli araçlara yönelik teşvik uygulamaları,
alternatif enerjinin ülkemizde geliştirilmesine kamusal teşviklerin önemi, tıbbi atıkların
azaltılmasında alternatif çözüm yolları ve kentleşme-çevre kirliliği ilişkisi üzerinedir.
Büyük oranda lisansüstü maliye öğrencilerinin katkılarıyla oluşan bu kitaba katkı yapan
tüm yazarlara teşekkür ederim. Kitabın dizgi çalışması boyunca yardımlarını esirgemeyen
ve bir makale ile kitaba katkı sağlayan Arş. Gör. Tunahan Değirmenci’ye, kitabın basım
aşamasındaki katkıları nedeniyle de Sakarya Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi
(SESAM) ve Sakarya Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı’na
minnettarım. Kitabın ilgi duyan herkese katkı yapması dileğiyle…
Editör: Doç. Dr. Hakan YAVUZ