Rekabetçi piyasalarda uluslararası pazar seçimi: Bütünleşik bir model önerisi

Abstract

Uluslararası pazar seçimi (UPS) hem akademide hem de iş dünyasında oldukça tartışılan bir konudur. En yüksek pazar fırsatını barındıran uluslararası pazarları tespit edebilmek amacıyla çok sayıda model geliştirildiği görülmektedir. Ancak bu modellerin pek çoğu teorik alt yapıdan yoksun, ampirik olarak test edilmemiş ya da uygulama kolaylığı bulunmayan modellerdir. Bu çalışmada öncelikle yazındaki modeller; parsimoni, uygulanabilirlik, genellenebilirlik, sektör bazlı ve teorik altyapı kriterlerine göre değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeler sonrasında; Faktör Donanımı Teorisi, Çekim Modeli, Kaynak Temelli Yaklaşım ve Ürün Yaşam Döngüsü teorilerinden temellerini alan "küresel rekabetin yüksek olduğu ürün/sektörlere özel" bir UPS modeli geliştirilmektedir. Bu modelde çok kriterli pazar temelli yaklaşımlarda kullanılan değişkenler ve Net Pay Kayması Analizi eşzamanlı kullanıldığından model "Bütünleşik Model" olarak adlandırılmıştır. Bu çok kriterli modelin özgün yönleri; ürüne özel rekabet değişkenini içeriyor olması, değişkenlerinin verilerinin kamuya açık olması ve diğer modellere nazaran uygulamasının kolay olması şeklinde özetlenmektedir. Bütünleşik Model beş farklı örneklemde ve iki farklı zaman diliminde test edilmiştir. Sonrasında ise Global Edge Sektör Bazlı UPP Modeli ve Papadopoulos'un (2002) Seçim Modeli ile aynı örneklemlerde uygulanarak tahminleme güçleri karşılaştırılmıştır. Bu modellerin tahminleme güçlerinin karşılaştırılmasında hem ihracat büyüklüğünü hem de ihracat büyümesini eş zamanlı ölçümleyebilen NPKA'nın revize edilmiş bir versiyonu kullanılmıştır. Tahmin yılı sonrasındaki üç yılda gerçekleşen ihracat tutarlarının hepsini değerlendiriyor olması nedeniyle bu değişken pazar fırsatını standart NPKA'ya nazaran daha doğru bir şekilde ölçümlemeye olanak sağlamaktadır. Elde edilen bulgular, Bütünleşik Model'in uluslararası pazar fırsatlarını belirleme konusunda geçerli olduğunu ve diğer modellere nazaran daha yüksek tahminleme gücünün bulunduğunu göstermektedir. Ancak dış ticaret verilerindeki güvenilirlik probleminin model sonuçlarını saptırıyor oluşu önemli bir kısıttır. Bu nedenle özellikle gelişmekte olan ülkelere uygulandığında sonuçların dikkatle değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bütünleşik Model'de hem bağımlı hem de bağımsız değişken olarak kullanılan dış ticaret verilerinin hem ithalatçı hem de ihracatçı ülke tarafından raporlanıyor oluşu nedeniyle güvenirlik konusunda fikir edinmek mümkündür. Bu anlamda ileride yapılacak olan araştırmalarda bu yönde ilerleme sağlanması önerilmektedir.

International market selection (IMS) is a topic that is highly discussed in both academia and business world. Numerous models have been developed in order to identify the international markets with the highest market opportunity. However, many of these models are lack of either theoretical background, ease of application or empirical testability. In this study, the models in the liretature are critized according to the criteria of parsimony, applicability, generalizability and theoretical background. Following these evaluations; a UPS model is developed for products / sectors which are exposed to high competition in global area. The model is based on theories of Factor Endowment, Gravity Model, Resource Based Approach and The International Product Life Cycle Theory. In this model, both variables of multi-criteria market-based approaches and the Net Shift Share Analysis are used. So that the model is called Integrated Model. The original aspects of this multi-criteria model can be summarized as; contex of product based global competition, variables which are publicly available, easiness of the technique and adaptability to any kind of product. The Integrated Model is tested in five different country-product samples in two different periods of time. After that, the forecasting power of Integrated Model is compared with Sector-Based International Market Potential Index (Global Edge, 2017b) and Trade Off Model (Papadopoulos vd., 2002) in the same samples. The dependent variable used in these tests is a revised version of Net Shift Share Analysis. In this version the exports realized in there years after the forecast year, are considered. So, this variable provides a more accurate market opportunity measurement. In the findings it is seen that Integrated Model is valid and has a more powerful forecasting ability than the other models. However, the fact that the reliability problem in secondary data distorts the model results is an important constraint. Therefore, it is emphasized that the results should be evaluated carefully especially when applied to developing countries. International trade data which is used in the calculation of both dependent and independent varibles of the model are reported by both the exporting and the importing countries. Consequently, it is possible to take the measure of reliability. In the future researches, improvement in this area is recommended.