Mardin yöresi palaz dokumaları = Palaz weavings from Mardin region

Abstract

Anadolu farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve bu durum beraberinde dokumacılık başta olmak üzere bölgede birçok el sanatının icra edilmesine zemin hazırlamıştır. Dokumacılığın Anadolu'da Neolitik dönemden beri var olduğunu kanıtlayan arkeolojik buluntular mevcuttur. Ortaya çıkarılan ilk kumaş parçaları ve dokuma aletleri dokumacılık tarihi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu buluntular geçmiş ile günümüz arasında bağ kuran en değerli kültürel miraslarımızdan birisini oluşturur. Geçmiş dönemlerde Anadolu'nun birçok merkezinde üretilen geleneksel el dokumalarının günümüzde üretimi azalmıştır. Buna rağmen belli bölgelerde eski dokuma örneklerine hala ulaşılabilmektedir. Bu bağlamda yapılan alan araştırması sonucu; Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Dicle ve Fırat nehirleri arasında, Yukarı Mezopotamya toprakları üzerinde kurulan Mardin ilinde dokunmuş eski el yapımı palaz (merş) dokumalar tespit edilmiştir. Bu çalışmada; palaz dokumaların tarihsel gelişimi ve Mardin yöresinde dokunan örneklerin tarihi hakkında bilgiler verilmiştir. Tespit edilen eski ve yeni palaz dokuma örnekleri alan araştırması sırasında yerinde incelenerek belgelendirilmiştir. İncelenen 83 adet palaz dokuma kullanım amaçlarına göre gruplandırılmıştır. Bununla birlikte dokumalar hammadde, renk, desen, kompozisyon, teknik ve benzeri özellikler açısından incelenmiştir. Bu dokumaların belgelenmesi; hakkında yeterli bilgi ve örneğe ulaşılamayan palaz dokumacılığı hakkında alana katkı sağlayan bir kaynak olması açısından önem arz etmektedir.

Anatolia has hosted different civilizations, and this has paved the way for the performance of many handicrafts in the region, especially weaving. There are archaeological findings proving that weaving has existed in Anatolia since the Neolithic period. The first pieces of fabric and weaving tools unearthed provide important information about the history of weaving. These findings constitute one of our most valuable cultural heritages, establishing a link between the past and the present. The production of traditional hand weavings, which were produced in many centers of Anatolia in the past, has decreased today. Despite this, old weaving samples can still be found in certain regions. As a result of the field research conducted in this context; Between the Tigris and Euphrates rivers in the Southeastern Anatolia Region, Old handmade palaz (merş) textiles woven in the province of Mardin, which was founded on the lands of Upper Mesopotamia, have been identified. In this study; Information is given about the historical development of palaz weavings and the history of the samples woven in the Mardin region. The old and new palaz weaving samples identified were examined and documented on site during the field research. The 83 examined weavings were grouped according to their intended use. In addition, the textiles were examined in terms of raw material, color, pattern, composition, technique and similar features. Documentation of these textiles; It is important as a resource that contributes to the field about palaz weaving, about which sufficient information and examples cannot be found.