1950-1970 yılları arasında yayımlanan Türk edebiyatı antolojileri = Turkish literature anthologies published between 1950 and 1970

Abstract

Derleyenin belirlediği ölçütlere göre bir yazarın, şairin ya da sanatçının eserlerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan seçkilere antoloji denir. Antolojiler; edebî birikimi yansıtmak, eserlerin korunmasını sağlamak, dönemin edebî eğilimlerini belirlemek ve sanatçı ile eserlerinin tanınırlığını artırmak gibi çeşitli işlevler üstlenmektedir. Güzel sanatların neredeyse bütün dallarında hazırlanan antolojiler edebiyat alanında öne çıkmıştır. Bugünkü anlamıyla Türk edebiyatında ilk kez Tanzimat Dönemi'nde karşımıza çıkan antolojiler, başlangıçta daha çok şiir üzerine hazırlanmış olmakla birlikte zamanla farklı türlerde de derlemeler yapılmıştır. Bu çalışmada, konuyu daha verimli hâle getirmek ve belirli bir çerçevede ele almak amacıyla 1950-1970 yılları arasında Türk edebiyatında hazırlanan antolojiler incelenmiştir. Söz konusu antolojilerin içerik bakımından ortak ve farklı yönleri tespit edilmeye çalışılmış; Türk edebiyatına katkıları ortaya konulmuştur. "Giriş" bölümünde, antoloji kavramının gelişimi, türleri, sınıflandırma yöntemleri ve oluşturulma anlayışları ile Batı edebiyatındaki tarihsel gelişimi üzerinde durulmuş; Türk edebiyatında antolojinin ortaya çıkışı ve gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca 1950-1970 yılları arasındaki Türk edebiyatının genel özellikleri ana hatlarıyla ele alınmıştır. Birinci bölümde, 1950-1970 yılları arasında divan, halk ve Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatında hazırlanmış antolojiler; başlangıçtan günümüze kadar tüm dönemleri kapsayan antolojiler ve tematik biçimde oluşturulmuş antolojiler incelenmiş, bu antolojiler kendi aralarında karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, aynı yıllar arasında yayımlanan nesir türündeki antolojilere odaklanılmış, bu eserler içerik ve yapı bakımından karşılaştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise ulaşılabilen antolojilerin hazırlayıcıları ya da derleyicileri hakkında bilgi verilmiştir. Sonuç bölümünde; şiir, roman, öykü ve nesir başlıkları altında ele alınan antolojilerden elde edilen bulgular doğrultusunda, 1950-1970 yılları arasında hazırlanan antolojiler değerlendirilmiş; bu antolojilerin dönemin sanat anlayışı üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur.

Anthology is a compilation of works by a writer, poet, or artist, selected based on specific criteria. Anthologies serve various purposes, such as reflecting literary heritage, preserving works, identifying the literary tendencies of a period, and increasing the visibility of authors and their works. While anthologies are prepared in nearly all branches of fine arts, they are especially prominent in the field of literature. In Turkish literature, anthologies in their modern sense first emerged during the Tanzimat period, initially focusing on poetry but later expanding to include prose, short stories, and novels. This study examines anthologies prepared in Turkish literature between 1950 and 1970. It aims to identify common and differing features among these anthologies and to evaluate their contributions to Turkish literary tradition. "The Introduction" section provides information on the definition, types, classification methods, and development of anthologies, as well as their historical progression in Western and Turkish literature. It also outlines the general characteristics of Turkish literature between 1950 and 1970. The first chapter discusses poetry anthologies related to Divan, Folk, and Western-influenced Turkish literature, as well as thematic and period-encompassing anthologies. The second chapter analyzes prose anthologies published during the same period. The third chapter presents information about the compilers of these anthologies and their selection approaches. In the Conclusion, findings from the examined anthologies, categorized under poetry, novel, short story, and prose, are evaluated to reveal their impact on the literary understanding of the era.