Tüketici Güven Endeksi Üzerinde Sektörel Güven Endekslerinin Etkisi: Türkiye Örneği = The Impact of Sectoral Confidence Indices on the Consumer Confidence Index: The Case of Turkey

Abstract

Bu çalışmada tüketici güven endeksi ile reel kesim (imalat sanayi), inşaat, perakende ticaret ve hizmet sektör güven endeksleri arasındaki ilişkiler 2011:01 ile 2024:01 dönemine ait aylık verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Serilerin durağanlık düzeyleri Genişletilmiş Dickey Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) birim kök testleri ile belirlenmiştir. Yapısal kırılmaları dikkate alan Bai-Perron Yapısal Kırılma Testi kullanılmıştır. Ardından, simetrik etkiler doğrusal Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) modeli ile asimetrik etkiler Doğrusal olmayan ARDL (NARDL) modeli ile analiz edilmiştir. Çalışma bulgularına göre, tüketici güven endeksi ile sektörel güven endeksleri arasında uzun dönemli ilişkiler mevcuttur. İmalat sektörü güven endeksindeki değişimler kısa vadede simetrik ve aynı yönlü etkiler yaratırken, uzun dönemde asimetrik etkilerin varlığına rağmen katsayıların anlamsızlığı nedeniyle etkinin yönü ve büyüklüğü hakkında net bir değerlendirme yapılamamaktadır. Ticaret sektörü güven endeksindeki pozitif ve negatif şoklar, tüketici güven endeksi üzerinde kısa ve uzun vadede belirgin asimetrik tepkiler oluşturmakta; kısa vadede anlık azalışlar aynı yönde, gecikmeli dönemde ters yönde, uzun dönemde ise aynı yönde ve daha güçlü bir etki göstermektedir. Hizmet sektörü güven endeksinde kısa vadede simetrik, anlık değişimler aynı yönlü, gecikmeli etkiler ters yönlü olup, uzun dönemde asimetrik etkiler mevcut ancak katsayılar anlamsızdır. İnşaat sektörü güven endeksinde kısa dönemde simetrik ve aynı yönlü; uzun dönemde ise anlamlı asimetrik etkiler söz konusu olup, negatif şokların pozitif şoklara kıyasla daha güçlü etki gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bulgular doğrultusunda, sektörel güvenin tüketici algıları üzerindeki etkilerini dengeleyebilmek için bazı politika önerileri sunulmaktadır. İmalat sektöründe güvenin güçlenebilmesi için teknoloji odaklı yatırımların teşvik edilmesinin ve maliyet istikrarına katkı sağlayabilecek finansal araçların geliştirilmesinin yarar sağlayabileceği değerlendirilmektedir. Ticaret sektöründe arz-talep dengesine dayalı piyasa istikrarının desteklenmesine yönelik mikro düzeyde düzenleyici ve destekleyici mekanizmaların benimsenmesi, hizmet sektöründe ise kısa vadeli dalgalanmaların azaltılabilmesi ve uzun vadeli belirsizliklerin sınırlandırılabilmesi için hizmet kalitesini artırmaya dönük şeffaflık ve standartlaştırma uygulamalarına öncelik verilmesi önerilmektedir. İnşaat sektörüne ilişkin olarak da negatif şokların tüketici güveni üzerindeki etkilerini hafifletmek için finansmana erişimi kolaylaştıran düzenlemelerin yapılmasının, kapsamlı risk analizlerinin yürütülmesinin ve erken uyarı mekanizmalarının güçlendirilmesinin faydalı olabileceği öngörülmektedir. Son olarak, 2018 ve 2021'deki yapısal kırılmaların tüketici güveni üzerinde farklı dinamiklerle kalıcı etkiler yarattığı; özellikle 2021'deki şokun belirgin ve güçlü bir baskı oluşturduğu görülmüştür.

This study analyzes the relationships between the consumer confidence index and the confidence indices of the real sector (manufacturing industry), construction, retail trade, and services sectors, using monthly data from the 2011:01–2024:01 period. The stationarity levels of the series were determined by the Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips-Perron (PP) unit root tests. Structural breaks were taken into account using the Bai-Perron Structural Break Test. Subsequently, symmetric effects were analyzed with the linear Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model, and asymmetric effects were analyzed with the nonlinear ARDL (NARDL) model. According to the findings of the study, long-run relationships exist between the consumer confidence index and sectoral confidence indices. Changes in the manufacturing sector confidence index produce symmetric and same-direction effects on the consumer confidence index in the short run, while in the long run, despite the presence of asymmetric effects, no definitive conclusions can be drawn about the direction and magnitude of the effects due to the insignificance of the coefficients. Positive and negative shocks in the trade sector confidence index generate significant asymmetric responses on the consumer confidence index in both the short and long run; short-run instantaneous declines move in the same direction, lagged effects in the opposite direction, and long-run effects in the same direction and with a stronger magnitude. In the services sector confidence index, short-run instantaneous changes are symmetric and same-directional, lagged effects are in the opposite direction, and although long-run asymmetric effects exist, the coefficients are insignificant. In the construction sector confidence index, symmetric and same-direction effects are observed in the short run, while in the long run, significant asymmetric effects occur, with negative shocks exerting a stronger impact than positive shocks. In light of these findings, several policy recommendations are provided to balance the effects of sectoral confidence on consumer perceptions. It is considered that encouraging technology-oriented investments and developing financial instruments that can contribute to cost stability may be beneficial for strengthening confidence in the manufacturing sector. Regarding the trade sector, the adoption of micro-level regulatory and supportive mechanisms aimed at ensuring demand supply-based market stability is suggested. In the services sector, prioritizing transparency and standardization practices to enhance service quality is recommended to reduce short-term fluctuations and limit long-term uncertainties. In the construction sector, facilitating access to financing, conducting comprehensive risk analyses, and strengthening early warning mechanisms are anticipated to help mitigate the impacts of negative shocks on consumer confidence. Finally, it has been observed that the structural breaks in 2018 and 2021 have created lasting effects on consumer confidence with different dynamics; notably, the 2021 shock exerted a pronounced and powerful pressure.