Nezihe Meriç'in roman ve öykülerinde öznellik = Subjectivity in Nezihe Meriç's novels and stories

Abstract

Kişinin özneleşme serüveninde kimlik duygusunu nasıl kazandığını ve benlik bütünlüğünü nasıl koruduğunu ifade eden bir kavram olan öznellik, temelde kendilik ve faillik olmak üzere iki unsur etrafında şekillenir. Öznenin iç dünyasında başlayan ve çeşitli unsurlar etrafında gelişen bir tasarımla meydana gelen kendilik, yaşantının öznel bir duyuşla insan psikolojisinde yer alması ile ilişkilidir. Faillik ise etkin bir rol oynayan ve faaliyet gösteren öznenin kendine bulduğu eylem alanını temsil eder. Nezihe Meriç'in roman ve öykülerinde öznellik üzerine bir incelemenin yapıldığı bu çalışmada ilgili kavramlar açıklanırken modern psikanalitik kuramlardan olan ben psikolojisi ve kendilik psikolojisinden yararlanılmıştır. Bu bağlamda, ilgili kuramları geliştiren birçok psikanalistin görüşü esas alınmıştır. Öznellik de bu temel yapı taşları doğrultusunda kişilerin iç dünyalarını ve dış dünyayla etkileşimlerini anlamada önemli rol oynar. 1950 kuşağı Türk öykücülerinden Nezihe Meriç, 1924-2009 yılları arasında yaşamış bir yazardır. 1950 yılında yayınlanan "Bir Şey" öyküsüyle edebiyat dünyasına adım atan yazar, 1953-2008 tarihleri arasında eserlerinin yayın faaliyetlerini sürdürmüştür. Elli yılı aşkın süre boyunca başta öykü olmak üzere roman, tiyatro, anlatı, çocuk kitabı, anı türlerinde eserler veren Nezihe Meriç'in kaleme aldığı metinlerde insan psikolojisine ve sosyal çevreye dair derin bir gözlem gücü bulunmaktadır. Nezihe Meriç'in roman ve öykülerinde yer alan öznelerin cinsiyet, yaş, çevre ve koşullar açısından gösterdiği farklılıklar öznelliklerini şekillendirmektedir. Bu bağlamda, kadın ve çocukların sıklıkla yer aldığı öykülerde kurmaca kişilerin kendi öznelliklerini inşa etme yolculukları aktarılır. Zamanla metne dahil olan yazar özne de sahip olduğu faillik sayesinde öznelliğini açığa çıkarır. Nezihe Meriç'in roman ve öykülerinde kişinin özneleşme serüveni temel bir meseledir ve öznellik kavramı üzerine ayrıntılı bir inceleme alanı oluşturur.

Subjectivity, a concept that expresses how an individual acquires a sense of identity and maintains self-integrity in their journey towards becoming a subject, is essentially shaped around two elements: selfhood and agency. Selfhood, which begins in the inner world of the subject and develops around various elements, is related to the subjective perception of life in human psychology. Agency, on the other hand, represents the sphere of action that the subject finds for itself by playing an active role and engaging in activities. In this study, which examines subjectivity in Nezihe Meriç's novels and short stories, the relevant concepts are explained with reference to modern psychoanalytic theories such as ego psychology and self psychology. In this context, the views of many psychoanalysts who developed these theories have been taken as a basis. Subjectivity also plays an important role in understanding individuals' inner worlds and their interactions with the external world in line with these fundamental building blocks. Nezihe Meriç, a Turkish short story writer from the 1950s generation, was a writer who lived between 1924 and 2009. The writer, who entered the literary world with her short story 'Bir Şey' published in 1950, continued her publishing activities between 1953 and 2008. Nezihe Meriç, who wrote works in genres such as short stories, novels, plays, narratives, children's books, and memoirs for over fifty years, displays a deep power of observation regarding human psychology and the social environment in her texts. The differences in gender, age, environment, and circumstances of the characters in Nezihe Meriç's novels and short stories shape their subjectivity. In this context, the stories, which often feature women and children, convey the fictional characters' journeys of constructing their own subjectivity. Over time, the authorial subject, who is also part of the text, reveals their subjectivity through their agency. The journey of subjectification is a central theme in Nezihe Meriç's novels and short stories, forming a detailed field of study on the concept of subjectivity.