Ebü'l-Alâ el-Maarrî'nin düşüncesinde kötülük problemi = The problem of evil in the thought of Abū al-ʿAlā al-Maʿarrī

Abstract

Hissetme yetisine sahip olan her varlık, dünyada kaçınılmaz olarak acı ve kötülüğe maruz kalmaktadır. Bundandır ki Kötülük Problemi, dünyada bulunan tüm hisseden varlıkların acılarını konu etmektedir. Tanrı'nın varlığına ilişkin olumsuz bir değerlendirme olarak kabul edilen mezkûr problemin teistik inançlara ciddi bir tehdit olduğu kabul edilir. Çalışmada, öncelikle Kötülük Probleminin yerleşik okuması eleştirel bir perspektifle ele alınmıştır. Problemin yalnızca teistleri ilgilendiren bir mesele olmadığı ileri sürüldükten sonra Arap filozof ve şair olan Ebü'l-Alâ el-Maarrî'nin (973-1057) Kötülük Problemi hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Suriye'nin, Halep ile Humus arasında kalan İdlib şehrinin Maʻarratu'n-Nuʻmân adlı beldesinde dünyaya gelen Maarrî, İslâm düşünce geleneğinin özgün ve eleştirel bir figürü olarak dikkat çeken bir filozoftur. Kötülük Problemi bağlamında ortaya koyduğu düşünceler, çağının egemen anlayışlarından ayrışmakta ve çağına nispetle daha derin bir okuma sunmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde Maarrî'nin doğru anlaşılabilmesi amacıyla hayatı detaylarıyla incelenmiş ve filozofun yaşadığı çağ ve şehir hakkında bilgiler verilmiştir. Akabinde ikinci bölümde, Maarrî'nin felsefesine dair genel bir çerçeve çizilmiş, ardından üçüncü ve son bölümde, Kötülük Problemi hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Bu bölümde, Maarrî'nin kötülüğü Tanrı'ya atfetmediği, kötülüğün oluşmasını feleklerin hareketine bağladığı vurgulanmıştır. Bunun ardından, Maarrî'nin Tanrı'nın kötülüğe izin vermesindeki hikmetin insan aklıyla kavranamayacağını; buna karşın, feleklerin rastgele hareketlerinden doğan kötülüklerin hem insanlar hem de Tanrı açısından istenmeyen durumlar olduğunu, bu nedenle söz konusu kötülükleri engellemek maksadıyla oluşturduğu etik anlayışı ele alınmıştır.

Every sentient being is inevitably exposed to suffering and evil in the world. Consequently, the Problem of Evil concerns the suffering of all sentient beings. This issue, regarded as a negative assessment of God's existence, is widely acknowledged as a serious challenge to theistic beliefs. This study first critically examines the traditional reading of the Problem of Evil. After arguing that the problem is not solely a concern for theists, the study explores how the Arab philosopher and poet Abū al-ʿAlā al-Maʿarrī (973–1057) approached this issue. Born in Maʻarratu'n-Nuʻman, a town in present-day Idlib, Syria, located between Aleppo and Homs, Maʿarrī stands out as a distinctive and critical figure within the Islamic intellectual tradition. His reflections on the Problem of Evil diverge from the dominant perspectives of his time, offering deeper reading due to his persistent engagement with the subject. The first section of this study delves into Maʿarrī's life in detail to ensure a proper understanding of his thought, providing insights into the era and the city in which he lived. The second section outlines the general framework of his philosophy. The third and final section examines his views on the Problem of Evil. This section emphasizes that al-Maʿarrī did not attribute evil to God but rather linked its occurrence to the movements of celestial spheres. The study also examines Maʿarrī's view that the wisdom behind God's permission of evil lies beyond human understanding. At the same time, it emphasizes his argument that the evils resulting from the arbitrary movements of the celestial spheres are undesirable not only to human beings but also to God. Accordingly, the section explores the suffering-focused ethical framework Maʿarrī developed in response to the existence of evil.