Emily Bronte'nin 'Uğultulu Tepeler' Romanının Türkçe Çevirileri Üzerine Yeniden Çeviri Kuramı Bağlamında Karşılaştırmalı Bir İnceleme = A Comparative Analysis of Turkish Translations of Emily Bronte's 'Wuthering Heights' within the Context of Restranslation Hypothesis

Abstract

19. yüzyıl İngiliz yazarlarından olan Emily Brontë'nin kaleme almış olduğu ilk ve tek romanı olma özelliği taşıyan Wuthering Heights (Uğultulu Tepeler) karmaşık anlatım yapısı ve barındırdığı Gotik roman özellikleriyle günümüzde İngiliz edebiyatının en önemli eserleri arasında bulunmaktadır. Romantizm akımının yanı sıra Viktorya döneminin edebi niteliklerini yansıtan eser çok sayıda farklı dile çevrilmiştir. Tercüme Bürosu'nun Tercüme dergisinin ilk sayısındaki özel yayınevleri tarafından çevrilmesi planlanan eserler listesinde yer alan Wuthering Heights, orijinal dili olan İngilizceden Türkçeye ilk defa Naciye Öncül çevirisiyle 1946 yılında kazandırılmış olup, özellikle 2010 yılından sonra çeşitli yayınevleri ve çevirmenler tarafından yeniden çevrilerek erek dizgeye kazandırılmıştır. Bu çalışmada, Emily Brontë'nin Wuthering Heights adlı eserinin dört farklı Türkçe çevirisinin Antoine Berman'ın yeniden çeviri hipotezi kapsamında incelenmesi amaçlanmıştır. Yine Antoine Berman'ın çeviri analitiğinde tanımladığı on iki adet biçim bozucu eğilim bu incelemenin metodolojisini oluşturmuştur. Çalışma kapsamında, söz konusu romanın Naciye Akseki Öncül (1946/1983), Ertuğrul Koç (2016) ve Başak Bekişli (2023) çevirileri incelenmiştir. Her dört çeviriden rastgele seçilen toplam 48 örnek Berman'ın öne sürdüğü biçim bozucu eğilimler açısından analiz edilmiş ve elde edilen bulgular yeniden çeviri hipotezi kapsamında değerlendirilmiştir. Karşılaştırmalı analiz sonucunda, bütüncenin en son yeniden çevirisinin kaynak odaklı bir çeviri stratejisi benimsediği saptansa da yeniden çeviri hipotezinin doğrusal gelişim varsayımının kanıtlanmadığı görülmüştür.

Wuthering Heights, the first and only novel by 19th-century English author Emily Brontë, is considered one of the most important works of English literature today thanks to its complex narrative structure and Gothic elements. The novel, which reflects the literary characteristics of the Romantic era and the Victorian period, has been translated into numerous languages worldwide. Wuthering Heights, which was included in the list of works planned to be translated by special publishing houses in the first issue of the journal of the Translation Bureau, was first translated from its original language into Turkish by Naciye Öncül in 1946. Especially after 2010, it has been retranslated by various publishers and translators. This study aims to examine four different Turkish translations of Brontë's Wuthering Heights within the framework of Antoine Berman's retranslation hypothesis. The twelve deforming tendencies defined in Berman's analytic of translation constitute the methodology of this study. Within the scope of the study, the translations by Naciye Akseki Öncül (1946/1983), Ertuğrul Koç (2016) and Başak Bekişli (2023) were analysed. A total of 48 samples randomly selected from each of the four translations were analyzed in terms of the deforming tendencies proposed by Berman, and the findings were evaluated within the scope of the retranslation hypothesis. As a result of the comparative analysis, although it was found that the latest retranslation of the work was source-oriented, it was observed that the assumption of linear development within the retranslation hypothesis was not proven.