Horkheimer, Adorno ve Marcuse'nin Modern Toplum Eleştirisi = The Critique of Modern Society by Horkheimer, Adorno and Marcuse

Abstract

Frankfurt Okulu düşünürleri, Aydınlanma düşüncesinin temel ilkelerine dair eleştiriler getirerek, bu düşüncenin kendisini bir mite dönüştürdüğünü vurgularlar. Aydınlanma, başlangıçta mitlere ve efsanelere karşı rasyonel sorgulamalar yapma amacı gütmüş olsa da zamanla akıl araçsallaştırılmış ve insan biliminin egemenliği altına girerek tek tip bir biçim almaya başlamıştır. Bu yüzden Frankfurt Okulu'nun Aydınlanma düşüncesine yönelik eleştirisi, bilimin insan üzerinde yarattığı kontrol ve tek tipleşmeye odaklanmıştır. Frankfurt Okulu'nun öne çıkan düşünürleri arasında Max Horkheimer (1895–1973), Theodor W. Adorno (1903–1969) ve Herbert Marcuse (1898–1979) yer alır. Bu düşünürler genellikle benzer konular üzerine fikirler üretmiş olsalar da aralarında tam bir fikir birliği bulunmamaktadır. Ancak hepsinin ortak paydası 'eleştirel' bir duruş sergilemeleridir. Horkheimer, Adorno ve Marcuse'nin Aydınlanma'ya yönelik eleştirileri, zamanla eleştirel bir kurama dönüşmüştür. Tezimizde Aydınlanma eleştirisi ile modern toplum eleştirisi aynı anlamda kullanılmaktadır. Tezimiz Frankfurt Okulu'nun bütün temsilcilerini içermeyecek olup, Adorno, Horkheimer ve Marcuse ile sınırlı kalacaktır. Ayrıca, bu düşünürlerin yalnızca Aydınlanma-modern toplum eleştirileri üzerinde durulacak ve eleştirileri özellikle bu konuya hasrettikleri Minima Moralia, Akıl Tutulması ve Tek Boyutlu İnsan eserlerinin çerçevesinde incelenecektir. Mevcut literatür, bu eserleri bütünsel bir şekilde ele almadığından çalışmamız, Aydınlanma ve modern toplum kavramının hem içeriğini hem de Frankfurt Okulu perspektifinden yapılan eleştirilerini derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Bugün, aklın her şeyi çözme kapasitesi, bilimin tüm sorunları çözme yeteneği ve bireyselliğin mutluluk getireceği gibi konuların tartışıldığı bir dönemde, bu sorunları yeniden ele almak, modern insanın temel sorunlarının anlaşılmasına katkıda bulunabilir. Anahtar Kelimeler: Frankfurt Okulu, Aydınlanma-Modern Toplum Eleştirisi, Horkheimer, Adorno, Marcuse

The thinkers of the Frankfurt School criticize the fundamental principles of Enlightenment thought, emphasizing that this philosophy has transformed into a myth in itself. While the Enlightenment initially aimed to rationally question myths and legends, over time, reason became instrumentalized and began to take a uniform form under the dominance of the human sciences. Therefore, the Frankfurt School's critique of Enlightenment thought focuses on the control and homogenization that science imposes on humanity. Prominent thinkers of the Frankfurt School include Max Horkheimer (1895 1973), Theodor W. Adorno (1903–1969), and Herbert Marcuse (1898–1979). Although these thinkers often produced ideas on similar subjects, there is no complete consensus among them. However, their shared characteristic is their 'critical' stance. The criticisms of the Enlightenment made by Horkheimer, Adorno, and Marcuse gradually evolved into a critical theory. In our thesis, the critique of the Enlightenment is used interchangeably with the critique of modern society. The thesis will not encompass all representatives of the Frankfurt School but will be limited to Adorno, Horkheimer, and Marcuse. Furthermore, the focus will be on their critiques of the Enlightenment and modern society, specifically within the framework of their works Minima Moralia, Eclipse Of Reason and One Dimensional Man. Since the existing literature has not addressed these works comprehensively, our study aims to provide an in-depth examination of the concepts of Enlightenment and modern society, as well as the criticisms made from the Frankfurt School perspective. In a time when issues such as the capacity of reason to solve everything, science's ability to resolve all problems, and the belief that individuality will bring happiness are being discussed, revisiting these issues may contribute to the understanding of the fundamental problems of modern humanity. Keywords: The Frankfurt School, Critique of Enlightenment and Modern Society, Horkheimer, Adorno, Marcuse