Gelenekselden Günümüze Mekân Anlayışında Çocuk Oyun Alanlarının Kültürel Değişimi Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

Oyun, çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Çocuğun oyun oynayacağı mekânında bu gelişime katkısı oldukça fazladır. Çünkü çocuk, sınır- sız hayal dünyasıyla oyun mekânını kavrayarak kendi istediği şekilde tasarlar. Geç- mişte var olan sokak kültürü bu imkânı çocuğa tanımış ve sokaklar çocukların kendi dünyasında sınırsız bir oyun alanına dönüşmüştür. Böyle yaratıcı bir eyleme geçmişte ev sahipliği yapan ve kentin önemli bir parçası olan sokaklar, çocukların sosyal ve zi- hinsel gelişimini olumlu yönde etkilemiştir. Fakat plansız göçlerle birlikte belirli kent- lerde artan nüfus, barınma ihtiyacını da arttırmıştır. Bu ihtiyaca cevaben mekân için çözüm, ölçeği büyüterek sağlanmaya çalışılmaktadır. Konut projelerinde, barınma ihtiyacını karşılamak için düşeyde büyüyen tasarım fikriyle birlikte; kenti güzel kılma adına yapılan dönüşüm projelerinde de bu orantısız büyüme farklı şekillerde karşımı- za çıkmaktadır. Çarpık kentleşmeden etkilenen sokaklar da artık kültürel bir değer içermekten çok, endüstrileşmeye ve zamanın hızlı akışına hizmet etmeye başlamıştır. Dış ortamda, insanı ezen bir hal alan kentsel yapılaşma, sokak kültürünü ortadan kal- dırarak, ebeveynleri ve çocukları evlere ya da kapalı mekânlara hapsetmektedir. Çün- kü ebeveynler açısından dış mekânlar, çocuklar için güven telkin etmeyen mekânlara dönüşmüştür. Artık sokaklar, çocuklar için iyi bir oyun alanı oluşturmamaktadır. Çocukların oyun ihtiyacına karşılık olarak, onları rehabilite eden rekreasyon alanları- na ve güvenli oyun mekânlarına ihtiyaç duyulmuştur. Geçmişte sokakların üstlendiği görevi, şimdi çocuk oyun alanları üstlenmiştir. Kültürel bir değişim yaşayan dünyada, çocukların daha verimli bireyler olarak yetişmesi için sorumluluk artık tasarımcının eline verilmiştir. Toplumsal farklılıklar göz önüne alındığında, maddi dağılımın eşit olmadığı bir düzen içerisinde tasarımcı, bütün çocuklara eşit fırsatlar tanımaya gayret göstermelidir. Bu önemli sorumlukla birlikte tasarımcı, geçmişte sokak kültürünün çocuk üzerindeki etkisini düşünerek, çocuğu eve kapatan bir dünyanın içerisinden çıkarıp, doğayla iç içe olan yeni oyun mekânlarına bırakmalıdır.