Çeviri sektöründe paydaşların kurumsallık algılarına yönelik olgubilimsel bir araştırma = A phenomenological study on stakeholders' perceptions towards institutionalization in translation sector

Abstract

Modern toplumlarda önemli bir rol oynayan meslekler, iş kollarının zamanla olgunlaşarak profesyonelleşme süreçlerini tamamlamalarıyla ortaya çıkar. Profesyonellik iddiasında bulunan mesleklerin, çeşitli sorunları aşmaları gerekmektedir. Çevirmenlik mesleği de karşılaştığı çeşitli sorunları yasal kazanımlar aracılığıyla çözümleyerek meslekleşme sürecini tamamlayabilir. Ancak, toplumda meslek algısını doğru oluşturmak ve meslekleşme sorunlarını ele almak için sürece farklı bakış açılarıyla yaklaşmak gerekebilir. Bu bağlamda, kurumsallaşma ve meslekleşme kavramlarının yakın ilişkisi tespit edilmiş ve çevirmenlik mesleğinin algısındaki sorunlar ve çözüm önerileri, kurumsal bakış açısının gerektirdiği kuram ve kavramlar üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturan kurumsallaşma kavramı ve kurumsal kuram ile kuramın içerdiği kavramlar, birinci bölümde tanıtılmıştır. Çeviri mesleği açısından kurumsallaşma kavramına odaklanan ampirik çalışmalar bulunmadığından, ikinci bölümde yer alan alanyazın incelemesi, çevirmenin rolü ve meslekleşmeyi odak alan çalışmalar üzerine olmuştur. Bu nedenle, bu tez çalışması, çevirmenlik mesleği açısından son dönemde odaklanılan meslekleşme sorunlarına kurumsallık bakışıyla yaklaşmayı hedefleyerek, sektördeki paydaşların kurumsallık algıları üzerinden sorunları belirlemeyi ve çözüm önerileri sunmayı amaçlamıştır. Olgubilimsel araştırma deseni ile tasarlanan çalışmada, sektörel paydaşların mesleki anlamda kurumsallık algılarını ölçmek amacıyla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Paydaş grupları, meslekleşme üzerine akademik ve sektörel çalışmaları bulunan, alanda deneyimleri olan çevirmenler, çeviri işletmecileri ve çeviribilim alanındaki akademisyenlerden oluşmaktadır. Elde edilen veriler, MAXQDA programı kullanılarak analiz edilmiş ve "Bulgular ve Yorum" başlığı altında incelenmiştir. Bulgulardan elde edilen örüntüler üzerinden tümevarım yöntemiyle temalar belirlenmiş ve her bir tema başlığı altında meslekleşme ve kurumsallaşmaya yönelik yorumlamalar yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, çevirmenliğin mesleki sorunlarının aynı zamanda kurumsallaşma sorunları olduğunu göstermektedir. Paydaş görüşleri dikkate alınarak ulaşılan sonuçlar doğrultusunda, çevirmenlik mesleğinde örgütsel alanı ilgilendiren sorunların çözümüne normatif öneriler getirilmiştir. Öneriler kısmının sonunda, dijitalleşmeyi de içeren Eyleyen Ağ Kuramı çerçevesinde taslak bir kurumsallaşma modeli önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çevirmenlik Mesleği, Kurumsallaşma, Kurumsal Kuram, Eyleyen Ağ Kuramı, Dijitalleşme

Professions that play a significant role in modern societies emerge as occupations mature over time and complete their professionalization processes. Professions that claim professionalism must overcome various challenges. The profession of translation can also complete its professionalization process by addressing its various challenges through legal gains. However, to properly shape the perception of the profession in society and address professionalization issues, it may be necessary to approach the process from different perspectives. In this regard, the close relationship between the concepts of 'institutionalization' and 'professionalization' has been identified, and the issues and solutions regarding the perception of the translation profession have been evaluated through the theories and concepts required by an institutional perspective. The concept of institutionalization, which forms the theoretical framework of this study, along with institutional theory and the concepts it encompasses, is introduced in the first chapter. Due to the lack of empirical studies focusing on the concept of institutionalization in the context of the translation as a profession, the literature review in the second chapter has focused on studies that address the role of translators and professionalization. Therefore, this thesis aims to approach the recent focus on professionalization issues in the translation profession from an institutional perspective, identifying the challenges through the institutional perceptions of sectoral stakeholders and providing solutions. In this study, which was designed using a phenomenological research design, interviews were conducted to measure the perceptions of sectoral stakeholders regarding institutionalization in a professional sense. The stakeholder groups consist of participants with academic and sectoral studies on professionalization, including translators, translation business owners, and scholars in the field of translation studies. The collected data were analyzed using the MAXQDA software and examined under the "Findings and Discussion" section. Themes were identified through an inductive approach based on the patterns derived from the findings, and each theme was interpreted in the context of professionalization and institutionalization. The results indicate that the professional issues in translation are also issues of institutionalization. Based on the conclusions drawn from stakeholder perspectives, normative recommendations have been made to address the organizational issues related to the translation profession. At the end of the recommendations section, a draft model has been proposed for institutionalization within the framework of Actor-Network Theory, including digitalization. Keywords: Translation Profession, Institutionalization, Institutional Theory, Actor-Network Theory, Digitalization