İbrâhîm Abdulkâdir el-Mâzinî'nin Mensûr eserlerinde ironi = Irony in the prose works of İbrahim Abdulkadir el-Mazini

Abstract

Platon'un Sokrates'in diyaloglarındaki kullanımıyla ortaya çıkan ironi kavramı, felsefî bir tavır olarak çıkmış ancak daha sonra edebiyata da girmiştir. Batıda ortaya çıkan ve batı edebiyatından diğer dillere ve kültürlere geçen bu kavram çok rağbet görmüştür. İbrâhîm Abdulkâdir el-Mâzinî de okuduğu ve etkilendiği eserler aracılığıyla bu kavramı tanımış ve eserlerinde çokça kullanmıştır. Bu tez, Mâzinî'nin seçilmiş bazı mensûr eserlerinde ironi kullanımını detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Tez iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ironinin tanımı, tarihçesi, çeşitleri ile ironinin Arap belâgatında kullanılan istiâre, cinâs, tevriye, medh bimâ yüşbihü'z-zemm, zemm bimâ yüşbih'-l-medh, hiciv, hezl gibi sanatlarla ilişkisi incelenmiştir. İkinci bölümde Mâzinî'nin hayatı ve eserlerinin yanı sıra ironik bir üslup benimsemesine neden olan unsurlar ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca bazı roman ve hikâyelerindeki ironiler tespit edilmiş ve sunulmuştur. İroniler ortaya konulurken belâgattaki bazı sanatlar ile olan ilişkisi ve bu sanatlarla örtüşüp örtüşmediği de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tez, ironinin edebiyattaki kavramsal çerçevesinden yola çıkarak, Mâzinî'nin eserlerinde ironinin nasıl işlendiğini ve bu edebi aracın eserlerinin anlam ve etkisine nasıl katkı sağladığını analiz etmektedir. Tez, ironinin sadece bir edebi araç olmakla kalmayıp, aynı zamanda Mâzinî'nin eserlerinin temel bir ögesi olarak işlev gördüğünü ve anlam derinliğine katkıda bulunduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca Mâzinî'nin yaşadığı olaylardan ve okuduğu bazı yazarlardan etkilenerek ironik bir üslup takındığını göstermektedir.

The concept of irony, which emerged through Plato's use in Socratic dialogues, initially appeared as a philosophical stance but later found its way into literature. This concept, which originated in the West and spread from Western literature to other languages and cultures, gained considerable popularity. Ibrāhīm ʿAbd al-Qādir al-Māzinī became acquainted with this concept through the works he read and was influenced by, and he frequently employed it in his writings. This thesis aims to examine the use of irony in selected prose works by Māzinī. The thesis consists of two parts. In the first part, the definition, history, and types of irony, along with its relationship to rhetorical arts in Arabic such as istiʿāra, jinās, tawrīya, madh bimā yushbihu al-dhamm, dhamm bimā yushbihu al-madh, hijw, and hazl, are analyzed. The second part addresses Māzinī's life and works, as well as the factors that led him to adopt an ironic style. In this section, examples of irony in some of his proses are identified and presented. The study also attempts to highlight its relationship with certain rhetorical arts. By drawing from the conceptual framework of irony in literature, the thesis analyzes how irony is employed in Māzinī's works and how this literary tool contributes to the meaning and impact of his works. The thesis reveals that irony serves as a fundamental element in Māzinī's works, adding depth of meaning. Furthermore, it demonstrates that Māzinī adopted an ironic style influenced by his life experiences and the authors he read